για το όνειρο, το όραμα για την ου-τοπία

για το όνειρο, το όραμα για την ου-τοπία
...................................................για το όνειρο, το όραμα για την ου-τοπία
Δεν έχουμε δεν πληρώνουμε....
"Η χώρα δεν έχει ανάγκη από μια συμφωνία γενικά. Έχει ανάγκη από μια έξοδο από τα αδιέξοδα των μνημονίων, από μια σύνθετη πολιτική διεξόδου και αναγέννησης σε όλους τους τομείς, παραγωγικής και πνευματικής – κοινωνικής, εθνικής ανασυγκρότησης, που δεν μπορεί να γίνει μέσα από τα νεοφιλελεύθερα δόγματα και τους όρκους πίστης στις συνθήκες της Ε.Ε., χωρίς έναν σταθερό προσανατολισμό για μια νέα θέση της χώρας στον γεωπολιτικό άξονα. [Ο Δρόμος της Αριστεράς]

Κυριακή 24 Μαΐου 2015

Διέξοδος και αναγέννηση της χώρας

"Η χώρα δεν έχει ανάγκη από μια συμφωνία γενικά. Έχει ανάγκη από μια έξοδο από τα αδιέξοδα των μνημονίων, από μια σύνθετη πολιτική διεξόδου και αναγέννησης σε όλους τους τομείς, παραγωγικής και πνευματικής – κοινωνικής, εθνικής ανασυγκρότησης, που δεν μπορεί να γίνει μέσα από τα νεοφιλελεύθερα δόγματα και τους όρκους πίστης στις συνθήκες της Ε.Ε., χωρίς έναν σταθερό προσανατολισμό για μια νέα θέση της χώρας στον γεωπολιτικό άξονα.
Διέξοδος και αναγέννηση της χώρας δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν στο έδαφος της έλλειψης πρότασης για την κοινωνία, και πολύ περισσότερο στο έδαφος της μνημονιακής εμβάθυνσης και μάλιστα πολιτικά μέσα στις κοίτες της κεντροαριστερής φόρμουλας. Όσο κλείνουμε τα μάτια στην μνημονιακή διολίσθηση και την κεντροαριστερή διαχείριση δεν μπορούμε ελπίζουμε σε ένα καλύτερο παρόν και μέλλον."

Κοινή δήλωση για τις εξελίξεις που δρομολογούνται κατέθεσαν δέκα μέλη της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ κατά τη διάρκεια της διήμερης συνεδρίασης του οργάνου στις 23 και...
E-DROMOS.GR

Πέμπτη 14 Μαΐου 2015

Ακύρωση του χρέους η φορολόγηση του κεφαλαίου;

Thomas CoutrotPatrick Saurin και Éric Toussaint *

Με αφορμή την έκδοση δύο σημαντικών βιβλίων: «Το Χρέος, 5.000 χρόνια ιστορίας» και «Το Κεφάλαιο στον εικοστό πρώτο αιώνα»  ο ιστότοπος Mediapart οργάνωσε  μια συνάντηση των συγγραφέων τους, δηλαδή τον David Graeber και τον Thomas Piketty. Οι σχετικές συζητήσεις  είναι αναρτημένες στον ιστοτόπο της αντίστοιχης ηλεκτρονικής εφημερίδας[1].
Πώς να βγούμε από το χρέος, αυτό το κεντρικό ζήτημα που τίθεται στην εισαγωγή μας για αυτό το διάλογο βρίσκεται στο επίκεντρο της σκέψης και της δράσης μας. Αυτός είναι ο λόγος που θέλουμε να δώσουμε μια εποικοδομητική συνέχεια στις ανταλλαγές απόψεων, προτείνοντας το παρακάτω κείμενο, αποτέλεσμα ενός συλλογικού προβληματισμού που αποσαφηνίζει, σχολιάζει, θέτει ερωτήματα και κριτικάρει τις γνώμες και τα επιχειρήματα που προώθησαν οι δύο συγγραφείς.
Ακύρωση του χρέους ή φορολόγηση του κεφαλαίου;
Οι ανταλλαγές απόψεων μεταξύ των T. Piketty και D. Graeber περιστρέφονται γύρω από τα συγκριτικά  πλεονεκτημάτων της φορολόγησης του κεφαλαίου και της αποκήρυξης του δημόσιου χρέους.
Ο D. Graeber, στηριζόμενος σε μια πανέμορφη, ιστορική και ανθρωπολογική επιστημονική γνώση, υπογραμμίζει ότι η ακύρωση του συνόλου ή μέρους του χρέους, ιδιωτικού ή δημοσίου, είναι ένα επαναλαμβανόμενο σχήμα των ταξικών αγώνων εδώ και 5.000 χρόνια. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το χρέος είναι ένας κεντρικός μηχανισμός της καπιταλιστικής κυριαρχίας σήμερα, δεν βλέπει κανένα λόγο για τον οποίο θα πρέπει να είναι διαφορετικά στο μέλλον.
Ο T. Piketty, εκτιμά από την πλευρά του ότι μπορούμε να πετύχουμε μια σημαντική μείωση του βάρους των χρεών μέσω ενός φορολογικού μηχανισμού των μεγάλων περιουσιών ο οποίος θα ήταν κοινωνικά δικαιότερος, εφόσον απέφευγε να χτυπήσει τους μικρούς και μεσαίους κατόχους ομολόγων (όπως αμοιβαίων κεφαλαίων τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών).
Χωρίς οι δυο συνομιλητές να το διευκρινίσουν, μπορούμε μάλλον να αποδώσουμε τη διαφωνία τους σε αντίθετες φιλοσοφικές και πολιτικές καταβολές. Για τον Graeber, με αναρχική παράδοση, η διαγραφή του χρέους είναι προτιμότερη, επειδή δεν χρειάζεται αναγκαστικά να υποστηρίξει το εθνικό κράτος, πόσο μάλλον ένα υπερεθνικό όργανο. Η διαγραφή  μπορεί να επιτευχθεί  με την άμεση δράση των οφειλετών ( πρβλ. το σχέδιο« strike debt »[2] όπως προτείνεται από την Occupy Wall Street στις Ηνωμένες Πολιτείες) ή από τη λαϊκή πίεση προς τη κυβέρνηση. Για τον Piketty, με σοσιαλδημοκρατική παράδοση, χρειάζεται μια παγκόσμια φορολόγηση του κεφαλαίου και  ορισμένα εθνικά φορολογικά μέτρα που θεσπίστηκαν από μεταρρυθμιστικές κυβερνήσεις επιτρέπουν ήδη μια τέτοια έκβαση.
Μελετώντας τα επιχειρήματα και των δύο συγγραφέων, πιστεύουμε ότι δεν είναι απαραίτητο να επιλέξουμε μεταξύ της φορολογίας του κεφαλαίου και της διαγραφής του χρέους, αλλά ότι είναι δίκιο να εφαρμοστούν και τα δύο μέτρα ταυτόχρονα.
Ακύρωση του χρέους: ένα κοινωνικά άδικο μέτρο;
Ο T. Piketty απορρίπτει την ακύρωση του χρέους με την αιτιολογία ότι οι πιστωτές είναι ως επί το πλείστον μικροί επενδυτές που θα ήταν άδικο να χρεωθούν, ενώ οι πλούσιοι επένδυσαν μόνο ένα μικρό μέρος του ενεργητικού τους σε τίτλους του δημόσιου χρέους. Απαντάμε ότι ο λογιστικός έλεγχος του χρέους που προτείνουμε δεν περιορίζεται μόνο στην ταυτοποίηση του νόμιμου χρέους (δηλαδή, χρέος στην υπηρεσία του δημοσίου συμφέροντος), αλλά επίσης στην ταυτοποίηση με ακρίβεια των πιστωτών, προκειμένου να μπορέσουμε να τους αντιμετωπίσουμε με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με την ιδιότητα τους και του διατιθέμενου ποσού. Στην πράξη, η αναστολή  πληρωμών   είναι ο καλύτερος τρόπος να γνωρίζουμε ακριβώς τι ανήκει σε ποιόν, επειδή οι ​​κάτοχοι τίτλων αναγκάζονται να βγουν από την ανωνυμία.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Γαλλίας, τον Απρίλιο του 2013, το εμπορεύσιμο χρέος του κράτους στη Γαλλία ανήκει με 61,9% σε μη μόνιμους κατοίκους, κυρίως θεσμικούς επενδυτές (τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, συνταξιοδοτικά ταμεία, αμοιβαία κεφάλαια κλπ). Από  το υπόλοιπο 38,1% που κρατείται από τους κατοίκους, η μερίδα του λέοντος ανήκει στις  τράπεζες (που κατέχουν το 14% του γαλλικού δημοσίου χρέους), στις ασφαλιστικές και άλλες διαχειρίστριες εταιρίες περιουσιακών στοιχείων[3]. Οι μικρομέτοχοι (οι οποίοι διαχειρίζονται άμεσα το χαρτοφυλάκιο των χρεογράφων τους) δεν αντιπροσωπεύουν παρά μόνο μια μικρή μειοψηφία των κατόχων του δημόσιου χρέους. Στη περίπτωση μιας ακύρωσης του δημόσιου χρέους, θα πρέπει να προστατευτούν οι μικροί επενδυτές, οι οποίοι έχουν τοποθετήσει τις αποταμιεύσεις τους σε δημόσια ομόλογα, καθώς και οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι οι οποίοι είδαν κάποιες από τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης τους (συντάξεις, ανεργία, ασθένεια, οικογένεια) να τοποθετούνται  από τα ιδρύματα ή τους διοικητικούς οργανισμούς στον ίδιο τύπο τίτλων.
Η ακύρωση των παράνομων χρεών πρέπει να υποστηρίζεται από τα μεγάλα ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τα πλουσιότερα νοικοκυριά. Το υπόλοιπο του χρέους θα πρέπει να αναδιαρθρωθεί έτσι ώστε να μειωθεί δραστικά τόσο το απόθεμα όσο και το βάρος του χρέους. Η μείωση / αναδιάρθρωση μπορεί ιδίως να βασίζεται στον φόρο της περιουσίας των πλουσιότερων όπως συζητήθηκε από τον T. Piketty[4]. Η ακύρωση των παράνομων χρεών και η μείωση / αναδιάρθρωση του υπόλοιπου του χρέους πρέπει να γίνουν μαζί. Μια ευρεία δημοκρατική συζήτηση πρέπει να αποφασίσει το όριο μεταξύ των μικρών και μεσαίων επενδυτών που πρέπει να αποζημιωθούν και των μεγάλων που μπορούν να απαλλοτριωθούν.  Θα μπορούσε δηλαδή να εφαρμοστεί ένας κλιμακωτός φόρος επί του κεφαλαίου, χτυπώντας σκληρά τις πολύ μεγάλες περιουσίες, αυτές του 1% των πλουσιότερων για τις οποίες ο  T. Piketty απέδειξε ότι διαθέτουν σήμερα περισσότερο από το ένα τέταρτο του συνολικού πλούτου στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες[5].Αυτή η εισφορά που θα εισπραχθεί μόνο εφ άπαξ θα επιτρέψει την εκκαθάριση του συνόλου των δημόσιων χρεών. Στη συνέχεια, μια πολύ κλιμακωτή φορολογία των εισοδημάτων και του κεφαλαίου θα εμποδίσει την επανεμφάνιση των κληρονομικών ανισοτήτων για τις οποίες ο Piketty ορθώς πιστεύει ότι είναι μη συμβατές  με τη δημοκρατία.
Παραγραφή του χρέους: προς όφελος ποίου;
Αν δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε τον T. Piketty όταν λέει ότι η ακύρωση του χρέους «δεν είναι καθόλου μια προοδευτική λύση», ωστόσο, έχει δίκιο να αμφισβητήσει το είδος της μερικής ακύρωσης των χρεών όπως σχεδιάστηκε από την Τρόικα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΕΚΤ και ΔΝΤ ) για την Ελλάδα το Μάρτιο του 2012. Η διαγραφή αυτή συνοδεύτηκε από μέτρα που συνιστούν παραβίαση των οικονομικών, κοινωνικών, και πολιτικών δικαιωμάτων του ελληνικού λαού, ώθησαν ακόμα περισσότερο την Ελλάδα σε κατήφορο σπιράλ.  Επρόκειτο για ένα βρώμικο τέχνασμα που σχεδιάστηκε για να επιτραπεί στις ξένες ιδιωτικές τράπεζες (κυρίως γαλλικές και γερμανικές) να αποδεσμευτούν περιορίζοντας τις ζημιές τους,  στις  ελληνικές ιδιωτικές τράπεζες να ανακεφαλαιωθούν σε βάρος του Δημοσίου, και στη Τρόικα να ενισχύσει με μόνιμο τρόπο την επικυριαρχία  της επάνω στην Ελλάδα. Ενώ το δημόσιο χρέος στην Ελλάδα ήταν 130% του ΑΕΠ το 2009 και 157% το 2012, μετά τη μερική διαγραφή του χρέους, έφθασε σε νέα κορυφή το 2013:   175%! Το ποσοστό ανεργίας που ήταν 12,6% το 2010 ανήλθε σε 27% το 2013 (50% για τα άτομα κάτω των 25 ετών). Με τον T. Piketty αρνούμαστε αυτόν τον τύπο «κουρέματος» που πρεσβεύει το ΔΝΤ, που στοχεύει να κρατήσει ζωντανό το θύμα για να είναι σε θέση να το αιμορραγήσει πάλι και πάντα περισσότερο. Η ακύρωση ή αναστολή πληρωμής του χρέους πρέπει να αποφασιστεί από τη χώρα οφειλέτη, με τους δικούς της όρους, για να της δώσει μια πραγματική ανάσα φρέσκου αέρα (όπως έγινε για παράδειγμα στην Αργεντινή μεταξύ 2001 και 2005 και στον Ισημερινό κατά την περίοδο 2008-2009).
Το χρέος και η ανισότητα του πλούτου δεν είναι τα μόνα προβλήματα
Οι Graeber και Piketty δεν συμφωνούν στο εάν είναι  το χρέος ή η ανισότητα των περιουσιακών στοιχείων ο κύριος πολιτικός στόχος. Αλλά για μας, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες μας δεν περιορίζονται στο πρόβλημα του δημόσιου χρέους ούτε στις ανισότητες των ιδιωτικών περιουσιών. Καταρχήν, αξίζει να θυμίσουμε   –  και οGraeber το κάνει συστηματικά –  ότι υπάρχει ένα εξίσου ή και μεγαλύτερο ιδιωτικό χρέος από ο,τι το δημόσιο[6],  και ότι η απότομη αύξηση του τελευταίου εδώ και πέντε χρόνια οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μετατροπή των ιδιωτικών χρεών, μεταξύ άλλων των τραπεζών, σε δημόσια χρέη. Ύστερα, και προπαντός, πρέπει να τεθεί το ζήτημα του χρέους μέσα στο συνολικό πλαίσιο του οικονομικού συστήματος που το παράγει και του οποίου αποτελεί μόνο μία πτυχή.
Για μάς, η φορολογία του κεφαλαίου και η ακύρωση των παράνομων χρεών πρέπει να είναι μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος πρόσθετων μέτρων που θα επιτρέψουν την έναρξη μιας μετάβασης σε ένα μετα-καπιταλιστικό και μετα-παραγωγικό μοντέλο. Ένα τέτοιο πρόγραμμα, το οποίο θα πρέπει να έχει ευρωπαϊκή διάσταση, που θα ξεκινήσει η εφαρμογή του σε μία ή περισσότερες χώρες, θα πρέπει μεταξύ άλλων να περιλαμβάνει την εγκατάλειψη των πολιτικών της λιτότητας, την γενικευμένη μείωση του χρόνου εργασίας με αντισταθμιστικές προσλήψεις και διατήρηση του μισθού, την κοινωνικοποίηση του τραπεζικού τομέα, μια συνολική φορολογική μεταρρύθμιση, μέτρα για τη διασφάλιση της ισότητας των φύλων και την υλοποίηση μιας συγκεκριμένης μεταβατικής οικολογικής πολιτικής.
Ο Graeber επικεντρώνεται στην ακύρωση του χρέους, γιατί πιστεύει, όπως και εμείς, ότι πρόκειται για  ένα πολιτικό στόχο, χωρίς να  ισχυρίζεται ότι αυτό το μέτρο αρκεί από μόνο του προς  μια ριζικά αντι-καπιταλιστική προοπτική ισότητας. Η κύρια κριτική που θα μπορούσαμε  να κάνουμε στον Thomas Piketty είναι ότι πιστεύει ότι η λύση του μπορεί να λειτουργήσει παραμένοντας στα πλαίσια του σημερινού συστήματος. Προτείνει ένα προοδευτικό φόρο επί του κεφαλαίου για την αναδιανομή του πλούτου και την διατήρηση της δημοκρατίας, αλλά δεν αμφισβητεί τις συνθήκες υπό τις οποίες παράγονται αυτά τα πλούτη και τις συνέπειες που απορρέουν από αυτά. Η απάντησή του γιατρεύει μία από τις συνέπειες της λειτουργίας του σημερινού οικονομικού συστήματος, χωρίς να αντιμετωπίζει την πραγματική αιτία του προβλήματος. Κατ ‘αρχάς, ας δεχτούμε ότι καταφέρνουμε μέσω ενός συλλογικού αγώνα μια φορολόγηση του κεφαλαίου. Τα έσοδα από αυτόν τον φόρο κινδυνεύουν σε μεγάλο βαθμό να χαθούν για να πληρωθούν παράνομα χρέη, αν αυτά δεν έχουν ακυρωθεί.  Αλλά προπαντός, δεν μπορούμε να αρκεστούμε  σε μια πιο δίκαιη κατανομή του πλούτου, εφόσον αυτός παράγεται από ένα αρπακτικό σύστημα που δεν σέβεται ούτε τους ανθρώπους και ούτε τις μικρές περιουσίες, και επιταχύνει ασταμάτητα την αμείλικτη καταστροφή των οικοσυστημάτων. Το κεφάλαιο δεν είναι ένας απλός «συντελεστής παραγωγής» που «παίζει χρήσιμο ρόλο» και αξίζει επομένως «φυσικά» μια παραγωγικότητα του 5%, όπως τα λέει ο Piketty, είναι, κυρίως μια κοινωνική σχέση που χαρακτηρίζεται από την επιβουλή των εχόντων της μοίρας των κοινωνιών.  Το καπιταλιστικό σύστημα, ως τρόπος παραγωγής είναι η πηγή όχι μόνο αβάστακτων κοινωνικών ανισοτήτων, αλλά και η αιτία της καταστροφής του πλανητικού οικοσυστήματος, της λεηλασίας των κοινών αγαθών, της δημιουργίας και διατήρησης των σχέσεων κυριαρχίας και εκμετάλλευσης, της αποξένωσης του ανθρώπου από το προϊόν της εργασίας του, της λογικής μίας συσσώρευσης που καταδικάζει την ανθρωπότητα να στοιχειώνεται  με την εμμονή απόκτησης υλιστικών αγαθών και να ξεχνά  το α-υλιστικό που όμως μας κατέχει.
Το μεγάλο ζήτημα που δεν θέτει ο Piketty, αλλά που είναι οφθαλμοφανές για όποιον παρατηρεί τις σχέσεις εξουσίας στις κοινωνίες μας και την επιβουλή της οικονομικής ολιγαρχίας στα Κράτη, είναι το εξής: ποια κυβέρνηση, ποιό G20 θα αποφασίσει για ένα παγκόσμιο κλιμακωτό φόρο επί του κεφαλαίου, χωρίς πρώτα να έχουν επιβάλει ισχυρά κοινωνικά κινήματα τη διάλυση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αγοράς και την ακύρωση των δημόσιων χρεών, τα βασικά εργαλεία της σημερινής εξουσίας της ολιγαρχίας;
Όπως ο David Graeber, πιστεύουμε ότι θα πρέπει να απαιτηθεί η ακύρωση των χρεών κάτω από τον «παλμό των κοινωνικών κινημάτων». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δρούμε στα πλαίσια  της ομάδας του λογιστικού ελέγχου (CAC[7]) έτσι ώστε η ακύρωση του παράνομου χρέους να είναι το αποτέλεσμα ενός λογιστικού ελέγχου όπου οι πολίτες συμμετέχουν ως δρώντες. Εξ άλλου, είμαστε σκεπτικοί στο εάν «ο σημερινός τρόπος παραγωγής βασίζεται περισσότερο σε ηθικές και λιγότερο  σε οικονομικές αρχές», επειδή «ο νεοφιλελευθερισμός ευνόησε την πολιτική και την ιδεολογία παρά την οικονομία». Για εμάς, δεν υπάρχει αντίθεση μεταξύ των τριών αυτών πεδίων, αλλά υπάρχει ένα σύστημα, ο νεοφιλελευθερισμός, ο οποίος τα ενώνει με τον τρόπο του. Ο νεοφιλελευθερισμός δεν ευνόησε την πολιτική και την ιδεολογία σε βάρος της οικονομίας, αλλά τις χρησιμοποίησε και τις έθεσε στην υπηρεσία της αναζήτησης του μέγιστου ιδιωτικού κέρδους, με κάποια επιτυχία μέχρι στιγμής, αν κρίνουμε βάσει των στοιχείων που παρέχονται από τον Pikettyστο βιβλίο του. Βέβαια, αυτό το σύστημα δημιούργησε τερατώδεις ανισορροπίες   – συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτικών και δημόσιων χρεών –  και δεν είναι συμβατό μεσοπρόθεσμα με μια χειραφετημένη κοινωνία.
Πέρα από τις διαφορές  – δευτερεύουσες με τον Graeber, πιο βαθιές με τον Piketty-   που μόλις εξηγήσαμε, είμαστε πρόθυμοι να πάρουμε μαζί τον δρόμο προς την ακύρωση των παράνομων χρεών και την κλιμακωτή  φορολόγηση του κεφαλαίου. Όταν θα φτάσουμε σε σταυροδρόμι όπου ένας από τους δρόμους θα δείξει την έξοδο από τον καπιταλισμό, τότε θα υποχρεωθούμε, όλοι μαζί, να συνεχίσουμε τη συζήτηση, αντλώντας διδάγματα από την εμπειρία του δρόμου που θα έχουμε διανύσει.

[2] Δείτε τον ιστοτόπο www.strikedebt.org
[3] Reuter, « Οι 50 μεγαλύτεροι πιστωτές του γαλλικού χρέους» http://fr.reuters.com/article/companyNews/idFRL5E7N51QI20111228 , 28 Δεκεμβριου 2011.
[4] T. Piketty, Le capital au XXIe siècle, Le Seuil, 2013, p. 887.
[5] T. Piketty, idem, p. 556.
[6] Το 2011, στην Ευρωζώνη, το ακαθάριστο χρέος των κρατών αντιπροσώπευε το 82% του ΑΕΠ, το χρέος των νοικοκυριών το 61 %, το χρέος των μη χρηματοπιστωτικών εταιριών το 96 % και το χρέος των χρηματοπιστωτικών εταιριών το 333 % (Database της Morgan Stanley : http://www.ecb.int/stats/money/aggregates/bsheets/html/outstanding_amounts_index.en.html
[7] Δείτε τον ιστοτόπο του CAC : http://www.audit-citoyen.org/
* Ο Thomas Coutrot είναι μέλος του επιστημονικού Συμβουλίου της Attac, ο Patrick Saurinείναι ένας από τους εκπροσώπους του SUD BPCE και ο Éric Toussaint είναι Πρόεδρος του CADTM Βελγίου.

Κυριακή 10 Μαΐου 2015

Για ποια Ριζοσπαστική Αριστερά στον 21ο αιώνα

Η ανάγκη για ένα νέο ιστορικό σχέδιο…

Για ποια Ριζοσπαστική Αριστερά στον 21ο αιώνα
ΑΡΙΣΤΕΡΑ
Του Γιώργου Λεχουρίτη*
«Στο στήθος μου, αρένα ταύρων, μάχονται η ελευθερία και ο φόβος»
Eduardo Galeano
 .Ο στόχος της Αριστεράς είναι, ήδη από την εποχή του Μαρξ, η αλλαγή και όχι μόνο η ερμηνεία του κόσμου – αλλά η αλλαγή του κόσμου και της ζωής απαιτεί φιλοσοφημένα υποκείμενα.
Ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός επαναφέρει τη «δεσποτική μοίρα», υπονομεύει το πρόσωπο και αναδεικνύει το νεοφιλελεύθερο (οικονομικό) άτομο. Καλλιεργεί έναν «πειθαρχημένο» και υπάκουο ανθρωπολογικό τύπο και συνθέτει νηπιώδη μεταφυσική και οικονομισμό.
Η υπόθεση που κάνουμε είναι ότι η σημερινή φιλελεύθερη καπιταλιστική πραγματικότητα υπονομεύει τη δυνατότητα της «ανοικτής ερώτησης» (Καστοριάδης) που είναι η ερώτηση για το νόημα της ελευθερίας και της ζωής.
Κάθε τι (ως όλον) αποτελείται από μέρη. Όμως το σύνολο είναι κάτι παραπάνω από το άθροισμα των μερών του: είναι μία δυναμική, εύπλαστη πραγματικότητα που καθορίζεται όχι μόνο από τα ίδια τα μέρη αλλά κυρίως, συχνά, από τις μεταξύ τους σχέσεις και αλληλεπιδράσεις.
Το σημερινό αίτημα είναι να επιχειρηθούν πρωτότυπες οσμώσεις και πολύμορφες συνθέσεις, πολιτικών προταγμάτων και κοινωνικών κινημάτων.
Το βασικό αίτημα των καιρών είναι η σταθερή και εμπνευσμένη πολιτική που αναπτερώνει το κοινωνικό φαντασιακό και τη συλλογική προσπάθεια για το νέο ιστορικό σχέδιο και την αλλαγή παραδείγματος, μέσα από δημιουργικές ανατροπές, τομές και ρήξεις.
Έτσι ώστε μέσα από τους κοινωνικούς αγώνες να προκύψουν «ανώτερες μορφές συνείδησης».
Η επίκληση της «κινηματικότητας» μένει κενό γράμμα και εξαντλείται στη φετιχοποίηση της μαχητικότητας των κινητοποιήσεων.
Ο Λούκατς είπε κάποτε, στη δεκαετία του 1960, ότι ιστορικά βρισκόμαστε πριν από την εποχή των ουτοπικών σοσιαλιστών, ότι δεν έχουμε συλλάβει ακόμα τα στοιχεία ενός οράματος του μέλλοντος, και θα έπρεπε να τα εφεύρουμε εκ νέου, προτού φτάσουμε σε ένα στάδιο έκφρασης μιας προεπαναστατικής αντίληψης και δυνατότητας αντίστοιχο με εκείνο που εξέφρασε το 1848 (αμέσως πριν από την επανάσταση εκείνης της χρονιάς), το Μανιφέστο. (Θέση Λούκατς/Jameson).
Κυριολεκτικά, υπάρχει οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και ιδεολογικό νεοφιλελεύθερο σχέδιο.
Αν το οικονομικό σημαίνει παντοδυναμία των αγορών και θεοποίηση του καπιταλιστικού κέρδους, το κοινωνικό είναι η κατακερματισμένη κοινωνία και ο ατομισμός, το πολιτικό είναι η αυταρχική δημοκρατία, και το ιδεολογικό είναι η αντίληψη ότι η αγορά και όχι το κράτος και η κοινωνία των ενεργών πολιτών θα δημιουργήσει πλούτο και θα διορθώσει τις ανισότητες και δυσλειτουργίες του καπιταλισμού. [Marta Harnecker (2007)]
Ο Fredric Jameson ορίζει το μεταμοντερνισμό ως την «πολιτισμική λογική του ύστερου καπιταλισμού», της τελευταίας δηλαδή βαθμίδας αυτού του συστήματος, η οποία διακρίνεται από την κυριαρχία των πολυεθνικών εταιριών, τον νέο διεθνή καταμερισμό εργασίας και τη μετατόπιση της παραγωγής σε προωθημένες περιοχές του τρίτου κόσμου, από μια νέα δυναμική των τραπεζών και των χρηματιστηρίων, τον αυτοματισμό και τις νέες μορφές επικοινωνίας, αλλά και από την κρίση της παραδοσιακής εργατικής τάξης και την ανάδειξη του στρώματος των γιάπηδων (Jameson 1999, 26).

Μεταμοντερνισμός
Στις δεδομένες συνθήκες η κουλτούρα δεν αποτελεί απλώς την αντανάκλαση του οικονομικού συστήματος και της κοινωνίας, παρά διεισδύει και εξαπλώνεται σε «όλη την έκταση της κοινωνικής σφαίρας, σε σημείο που τα πάντα στην κοινωνική μας ζωή… μπορούν πλέον να θεωρηθούν πολιτιστικής υφής» (Jameson 1999, 92).
Είναι γνωστό ότι ειδικά στην εργασία του Jameson, η οποία αφορά κατά κύριο λόγο τις μητροπόλεις της Δύσης, ο «μεταμοντερνισμός» αποτιμάται ως η κυρίαρχη πολιτισμική λογική στις κοινωνίες του ύστερου πολυεθνικού καπιταλισμού.
Η κριτική ακτινογραφία των χαρακτηριστικών του μεταμοντερνισμού, έτσι όπως την προτείνει ο Jameson, δεν αφήνει περιθώρια για κάποια θετική αξιολόγηση της συμβολής του στο ύφος και στους προσανατολισμούς της σημερινής εποχής.
Τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά τα οποία τονίζει με έμφαση ο Jameson σε σχέση με τον μεταμοντερνισμό είναι τα εξής:
1. Ένα είδος ιστορικής αμνησίας και αδιαφορίας.
2. Η καθήλωση σε ένα ασυνεχές, υπερτροφικό και διεσταλμένο παρόν.
3. Το αμάλγαμα και η παρωδία της «συμπαράθεσης» και της εκλεκτικής ανάμειξης των υφών στα έργα τέχνης, στη σκέψη και στη θεωρία.
4. Η αποθέωση του καταναλωτισμού και του φετιχισμού του εμπορεύματος στη σφαίρα της καθημερινότητας.

«Δεν υπάρχει εναλλακτική»
Η κρίση χρέους στην Ελλάδα λειτούργησε ως εργαλείο πολιτικής και πολιτιστικής αποδυνάμωσης του κράτους και της κοινωνίας, φτωχοποίησης του πληθυσμού, νομιμοποίησης της εισόδου διεθνών οργανισμών και επιβολής ενός ειδικού καθεστώτος «έκτακτης ανάγκης», που οδήγησε την χώρα σε πειραματόζωο του «δόγματος του σοκ» και ευνόησε ανάμεσα στα άλλα ακραίες μορφές οδύνης καθώς και την διαμόρφωση ενός μονοδιάστατου παραδείγματος στο πεδίο των Επιστημών του Ανθρώπου, θεωρώντας ότι η διαφορετικότητα συνδέεται με την επικινδυνότητα και συνεπώς κάθε τι το διαφορετικό είτε καταστέλλεται είτε τίθεται σε διωγμό και διαπομπεύεται… Η θεμελίωση αυτού του κυρίαρχα μονοδιάστατου παραδείγματος στηρίχθηκε επίσης και στο δόγμα ότι «δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική» επειδή «κοινωνία δεν υπάρχει».
Συνεπώς, η νεοφιλελεύθερη βαρβαρότητα επιδιώκει μια τεράστια αναδιανομή πλούτου και ισχύος από τους πολλούς στους λίγους, καθώς επίσης και την εκποίηση των κοινών (δημόσια περιουσία) και την εμπορευματοποίηση των αγαθών – Πολιτισμό, Παιδεία και Υγεία. [Αντώνης Λιάκος]. Την ίδια στιγμή οι συνθήκες κοινωνικού κατακερματισμού, επισφάλειας και φτωχοποίησης έχουν εξαπλωθεί σε ολόκληρο το πλέγμα της εργασίας και της παραγωγής.
(…) Αλλά το ζητούμενο, που η ίδια η κρίση με τις δραματικές της συνέπειες (μαζική ανεργία, επισιτιστική και ανθρωπιστική κρίση κ.λπ.) έθεσε και θέτει με οξύτητα είναι η αναδιοργάνωση όλων των κοινωνικών σχέσεων μέσα από τις οποίες παράγονται ή αναπαράγονται οι όροι της ζωής. Το διακύβευμα δεν είναι απλώς η δημοκρατία, είναι η ζωή, μια ζωή που αξίζει να ζεις, μια ζωή με αξιοπρέπεια.(…) [Σάββας Μιχαήλ].
Στόχος είναι να δημιουργηθεί μια νέα, ιστορική πραγματικότητα, η οποία, με όρους Μιχαήλ Μπαχτίν, δεν θα εγκαλεί τον πολίτη σε τρίτο πρόσωπο («αυτός»), αλλά σε δεύτερο («εσύ») και πρώτο («εμείς»). Που, αντί να «προσδιορίζει», θα ερωτά, θα προκαλεί, θα ακούει, μέσα από ένα περίπλοκο πλέγμα φωνών και προθέσεων «διασταυρούμενων, αντιπαρατιθέμενων, συναγωνιστικών, συμπληρωματικών, αντιφατικών».

Αριστερή ηγεμονία
Χρειάζεται να τεθεί ένα καινούργιο ζητούμενο που έχει να κάνει με ένα νέο ιστορικό σχέδιο για την Ελλάδα και τον κόσμο, που έχει ένα βασικό τρίπτυχο: Το ενιαίο μέτωπο της Αριστεράς, μια γραμμή ρήξης με τον αστισμό, και το άνοιγμα της συζήτησης για την υπόθεση του κομμουνισμού (1).
Σε αυτό το τρίπτυχο θεωρώ ότι οι ριζοσπαστικές δυνάμεις που συγκρότησαν τον ΣΥΡΙΖΑ από τις απαρχές του μπορούν να συμφωνήσουν και να ανοίξουμε έναν τελείως διαφορετικό δρόμο εργατικής και λαϊκής χειραφέτησης και απελευθέρωσης.
Απέναντι στα αδιέξοδα που έρχονται, κυρίαρχος στόχος και διέξοδος είναι η αποδόμηση και κατάργηση των εφαρμοστικών νόμων του μνημονιακού καθεστώτος, η διαμόρφωση ενός προγράμματος ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων, που ανοίγουν τον δρόμο τόσο σε αυτό που η κυβέρνηση λέει στις Προγραμματικές της Δηλώσεις ως ρήξη με τους ολιγάρχες και την διαφθορά των ολιγαρχών και το άνοιγμα της συζήτησης για ένα προοδευτικό κίνημα ανατροπής των μνημονίων και την μετάβαση σε μια πιο απελευθερωμένη κοινωνική δυναμική.
Να αγωνιστούμε για τη «ρεαλιστική ουτοπία», όχι μόνο μιας αριστερής διακυβέρνησης, αλλά και της αριστερής ηγεμονίας.
Χρειαζόμαστε, λοιπόν, ένα νέο ιστορικό σχέδιο…
O στόχος είναι το άνοιγμα των δομικών και θεσμικών μεταρρυθμίσεων και αλλαγών για το προχώρημα της Ελληνικής Κοινωνίας προς την Αναγέννηση, την Ανάκαμψη και την Ανόρθωση τόσο της Οικονομίας, αλλά και του Πολιτισμού, της Επιστήμης και των Τεχνών.

(1) Μιλώντας για την υπόθεση του Κομμουνισμού χρειάζεται να αναφέρουμε την μαρξική θέση ότι Κομμουνισμός είναι το κίνημα που καταργεί την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων.
Υπό αυτήν την έννοια οι μορφές αντίστασης του ελληνικού λαού που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια του μνημονίου, οι δομές αλληλεγγύης, η ΕΡΤopen, το αυτοδιαχειριστικό παράδειγμα της ΒΙΟΜΕ στα εργοστάσια, τα κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία, τα συνεταιριστικά εγχειρήματα, περικλείουν εν σπέρματι τη δομή μιας νέας κοινωνίας και μιας αλληλέγγυας και συνεταιριστικής οικονομίας που μπορούν να φέρουν το πρόταγμα για ένα νέο σχέδιο οργάνωσης της κοινωνίας και της εργασίας. Υπό αυτήν την έννοια είναι τρομακτικά σημαντικό το εγχείρημα του Κομμουνισμού να συνδεθεί με το μοντέλο της άμεσης δημοκρατίας (το κίνημα των πλατειών, οι Σκουριές) και να βρούμε συνδέσεις άμεσης δημοκρατίας και μετάβασης σε μια πιο ελεύθερη, συνεργατική και υπεύθυνη κοινωνία που θα είναι και αταξική, χωρίς δηλαδή εκμετάλλευση και καταπίεση ανθρώπου από άνθρωπο.
Αυτή είναι η υπόθεση του Κομμουνισμού και μπορεί να συνδεθεί με το Συμβάν που αναφέρει ο Αλέν Μπαντιού.
Η μετάβαση από το «βασίλειο της Αναγκαιότητας» στο «βασίλειο της Ελευθερίας» όπου οι ελεύθεροι συνεταιρισμένοι παραγωγοί αυτοδιαχειρίζονται τον κοινό πλούτο της εργασίας και της παραγωγής τους με όρους που αντιστοιχούν στην καταξίωση της ανθρωπιάς και της αξιοπρέπειας.
 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Βιβλιογραφικές αναφορές
-Jameson, F.(1991),Postmodernism or the cultural logic of late capitalism. Durham, NC: Duke Univercity Press.
-Jameson F.( 1999), Το µεταµοντέρνο ή η πολιτισµική λογική του ύστερου καπιταλισµού, µτφρ.Γ.Βάρσος, Νεφέλη, Αθήνα.
-Jameson Fredric οι Αρχαιολογίες του Μέλλοντος, Τόμος 1-Επιθυμία που λέγεται Ουτοπία (Εκδόσεις Τόπος, μετάφραση Μιχάλης Μαυρωνάς).
-Η Θέση Lukács-Jameson για την Ουτοπία που λείπει, στο bestimmung.blogspot.gr.
-Αντώνης Λιάκος. Πρώτη φορά Αριστερά: μπροστά στις μεγάλες τομές, Εποχή, 11/04/15.
-Marta Harnecker. (2007) Πραγματοποιώντας το Αδύνατο. Η Αριστερά στο κατώφλι του 21ου αιώνα. Εκδόσεις Οδυσσέας, μετάφραση Δημήτρης Κουφοντίνας.
-Σάββας Μιχαήλ, Η φρίκη μιας παρωδίας, Εκδ. Άγρα, Αθήνα 2013.
 ____________
* Ο Γιώργος Λεχουρίτης είναι μέλος της Ο.Μ. Πατησίων του ΣΥΡΙΖΑ
- See more at: http://www.e-dromos.gr/h-anagkh-gia-neo-istoriko-sxedio/#sthash.aOv0qXoB.dpuf
Δημοσίευση: ΦΥΛΛΟ 261 - 02/5/2015

Πέμπτη 30 Απριλίου 2015

«Η μεθοδική κριτική στην κοινωνία της κατανάλωσης»

       συνέντευξη στον Νίκο Κουρμουλή  *        



Η έλευση της Αλίς Μπεκέρ-Χο στην Ελλάδα, της τελευταίας συντρόφου του ριζοσπάστη διανοητή Γκι Ντεμπόρ, είναι κορυφαίας σημασίας.
Μια εξέχουσα φωνή της Καταστασιακής Διεθνούς, που άφησε το ισχυρό χνάρι της στην παγκόσμια γεωγραφία των ανατρεπτικών κινημάτων, στο κοσμοείδωλο της τέχνης.


Ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης συγγραφέας, μεταφραστής, μελετητής και συλλέκτης αναρίθμητων εννοιολογικών και βιογραφικών αρχείων, κομιστής κειμενικών αξιών της πρωτοπορίας, στο πρόσφατο βιβλίο του με τίτλο το «Βορειοδυτικό πέρασμα» (εκδ Κριτική), που αποτελεί μια εμπλουτισμένη ανατύπωση της παλιότερης έκδοσης, ανατέμνει τις μέρες και τις ιδέες που γέννησαν και ανάθρεψαν την Καταστασιακή Διεθνή.



«Οι τέχνες του μέλλοντος θα είναι αναστατώσεις καταστάσεων ή τίποτα». Ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης μας μιλά συνοπτικά για όλα τα παραπάνω, την σημασία της επίσκεψης της Αλίς Μπεκέρ-Χο-Ντεμπόρ (24-25/4, στο βιβλιοπωλείο των εκδόσεων Γαβριηλίδης «Poems & Crimes»), αλλά και για το μικρό χρονικό μιας αγάπης που κάνει την καθημερινότητα τέχνη («Αγάπη/Love» εκδ Εστία)

1. Στις αρχές του 21ου αιώνα, παρατηρείται το εξής φαινόμενο: Από την μια μεριά υπάρχει μια καταναγκαστική σχεδόν επιστροφή στις παραστατικές τέχνες (στον ρεαλισμό) για να ξαναβρούμε υποτίθεται το χαμένο νόημα ελέω κρίσης και από τηνάλλη, ιδιαίτερα όλο και περισσότεροι νέοι ασπάζονται αναφανδόν τις αρχές της Καταστασιακής Διεθνούς. Πως το εξηγείς αυτό;
Η επιστροφή δεν είναι καταναγκαστική. Και δεν παρατηρείται μόνο στην Ελλάδα. Δεν εγκαταλείφθηκε ποτέ η αναζήτηση του νοήματος. Παίρνει διαφορετικές μορφές ανάλογα με την περίοδο και τις ανάγκες της περιόδου. Πρόκειται, τον τελευταίο καιρό, για μια προσήλωση στον άνθρωπο και το πρόσωπο. Για μια εκ νέου ανακάλυψη του βλέμματος. Για μια εκ νέου εστίαση στα δάχτυλα, στα χείλη, στα μάτια. Για μια εκ νέου εξερεύνηση αυτού του σύμπαντος που λέγεται ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Θυμίζω πόσο και πώς έχει εξερευνήσει το αυτό το σύμπαν ο Μπέλα Ταρ. Ή ο Λάσλο Κρασναχορκάι.
Οι καταστασιακοί θέλησαν, και τα κατάφεραν, να ασκήσουν μεθοδική κριτική στη λεγόμενη κοινωνία της κατανάλωσης. Και, παράλληλα, να επινοήσουν νέου τύπου συμπεριφορές. Μια νέου τύπου ηθική. Η κριτική που άσκησαν στην έκπτωση των αξιών μέσα στην καθημερινότητα, στην παρακμή της περιπέτειας και του ποιητικού τρόπου ζωής, στην επέλαση του ψεύτικου και του φαινομενικού, γίνεται και πάλι επίκαιρη και αγκαλιάζεται από πολλούς ανήσυχους νέους.

2. Τι σηματοδοτεί η έλευση της Aλίς Μπεκέρ-Χο, της τελευταίας συντρόφου του ΓκιΝτεμπόρ στην Ελλάδα; 
Η Αλίς Μπεκέρ-Χο γνώρισε τον Γκι Ντεμπόρ το 1963 και έμεινε μαζί του, συμμετέχοντας σε όλα τα εγχειρήματά του, τριάντα χρόνια, έως τον θάνατο του Ντεμπόρ, το 1994. Στην Ελλάδα οι ιδέες του Ντεμπόρ ενέπνευσαν πολύ κόσμο, ήδη από την αυγή της Μεταπολίτευσης. Ο Ευγένιος Αρανίτσης έστησε έναν εκδοτικό οίκο, τον Άκμωνα, με καταστασιακό προσανατολισμό. Ο αείμνηστος Χρήστος Κωνσταντινίδης εξέδωσε στη Διεθνή Βιβλιοθήκη σημαντικά καταστασιακά έργα. Ο Γιάννης Δ. Ιωαννίδης εκπόνησε πολύτιμες μεταφράσεις καταστασιακών κειμένων, και του οφείλουμε διαρκή συγχαρητήρια για τον τόμο Το Ξεπέρασμα της Τέχνης(εκδόσεις ύψιλον/ βιβλία). Ο Γιώργος Γαρμπής, στις εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, εστίασε επίσης στον καταστασιακό χώρο.
Ήταν φυσικό κάποια στιγμή να έρθει η Αλίς στην Ελλάδα. Έριξα την ιδέα, και την καλέσαμε. Δέχτηκε με χαρά. Οι εκδόσεις Γαβριηλίδης εκδίδουν την ποιητική της συλλογή Βαθυγάλαζο με τρίγωνο κενό, μεταφρασμένη από την εκλεκτή Βανέσσα Θεοδωροπούλου. Η Βανέσσα είναι φίλη της Αλίς και μάλιστα έχει εκπονήσει διδακτορική διατριβή στο Παρίσι με θέμα τους καταστασιακούς. Συζητάμε ήδη για την συστηματική και οργανωμένη έκδοση των Απάντων του Γκι Ντεμπόρ.

3. Η Aλίς συνυπέγραψε παρέα με τον Ντεμπόρ το "Παιχνίδι του Πολέμου". Πες μας για την έμπνευση και την αρχιτεκτονική των κινήσεων του “παιχνιδιού”.
Το Παιχνίδι του Πολέμου είναι έργο του Ντεμπόρ, και πρόκειται για ένα επιτραπέζιο παιχνίδι που βασίζεται στις θεωρίες του Καρλ φον Κλαούζεβιτς για τη διεξαγωγή εχθροπραξιών. Ο Ντεμπόρ συνέλαβε την ιδέα του παιχνιδιού αυτού στα μέσα της δεκαετίας του 1950. Συνδυάζει το σκάκι με το πόκερ, και εξοικειώνει το παίκτη με την τακτική και τη στρατηγική. Το βιβλίο με τίτλο Παιχνίδι του Πολέμου αποτελείται από την αναλυτική και σχολιασμένη καταγραφή των κινήσεων μιας παρτίδας του παιχνιδιού, και από τους κανόνες του, συν πολλά, απαραίτητα και διαφωτιστικά, σχεδιαγράμματα.

4. Πως βιώνει η ίδια η Aλίς (μέσα από τα κείμενα της πάντα) την κορύφωση και τονσταδιακό υποφωτισμό της πρωτοπορίας, μέχρι την αυτοκτονία του Ντεμπόρ.
Δεν υπάρχει κανένας υποφωτισμός του καταστασιακού κινήματος. Απεναντίας. Το κίνημα έκλεισε τον ιστορικό του κύκλο με τον Μάη του 1968. Ο Ντεμπόρ άνοιξε έναν άλλο, από το 1968 έως την αυτοκτονία του, που ας θυμίσω ότι δεν είχε να κάνει με απογοήτευση, απελπισία, ή απόγνωση, αλλά με την εξαίσια επιμονή του να παραμείνει πιστός στις προτιμήσεις του. Ο Ντεμπόρ στο διάστημα αυτό κατόρθωσε, παρέα με την Αλίς και στενούς φίλους και συνεργάτες, να κάνει κτήμα κοινόν τις ιδέες του και την προϊστορία τους. Σε αυτό συμβάλλουν και τα προσωπικά έργα της Αλίς, οι μελέτες της σχετικά με την ζαργκόν, τη γλώσσα των λεγόμενων επικίνδυνων τάξεων, που αποτέλεσαν πηγή εμπνεύσεως για τον Ντεμπόρ και τους καταστασιακούς. 

5. Τα τελευταία χρόνια βρίσκεσαι σε εκδοτική ευεξία. Που οφείλεται αυτή σου η όρεξη;
Συστηματοποιώ πληροφορίες και υλικό που συλλέγω εδώ και κάμποσο καιρό. Συνομιλώ με πολύ ενδιαφέροντες ανθρώπους, συνομήλικούς μου αλλά και πολύ νεότερους. Διαπιστώνω ότι είναι ευπρόσδεκτη η υπενθύμιση των όσων έκαναν και είπαν οι μπητνίκοι και οι καταστασιακοί που με απασχολούν από την εφηβεία μου. Θεωρώ πολύ ενδιαφέρον το να ρίξω στο τραπέζι μερικές κρίσιμες ιδέες για το τι σημαίνει να ζεις ποιητικά. Αυτά, συν η αντίστοιχη όρεξη, τριών λαμπρών εκδοτών —της Εύας Καραϊτίδη από την Εστία, του Σάμη Γαβριηλίδη που μαζί με τον Φοίβο Βλάχο και την Βάσω Κυριαζάκου στηρίζουν πολλά σχέδιά μου, και της Μάγγης Μίνογλου των εκδόσεων Κριτική— με οδήγησαν στο να καταστρώσω ένα μακρόπνοο συγγραφική και εκδοτικό πρόγραμμα. Το ότι έχω διαρκώς στο πλευρό μου την ταλαντούχο εικαστικό Ελεάννα Μαρτίνου είναι σπουδαίο στήριγμα.

6. Τι σε ώθησε στην φετινή εμπλουτισμένη ομολογουμένως ανατύπωση τουκορυφαίου χρονικού-μελέτη, το "Βορειοδυτικό Πέρασμα" (εκδ Κριτική).
Ύστερα από γόνιμες συζητήσεις με τη Μάγγη Μίνογλου, προχωρήσαμε στο στήσιμο μιας σειράς που λέγεται Radio Bookspotting. Πρόκειται για βιβλία σχετικά με τους καταστασιακούς, του μπήτνικ, τις μορφές της πρωτοπορίας του 20ού αιώνα, το ροκ, τον κινηματογράφο της εναντίωσης. Ξεκινήσαμε με το Βορειοδυτικό Πέρασμα, που εξιστορεί την περιπέτεια των καταστασιακών, συνεχίζουμε με το βιβλίο Guy Debord/Ποίηση & Επανάσταση, και θα συνεχίσουμε με ένα πόνημα για τον William S. Burroughs. 

7. Τι συντελείται στην μεταπολεμική πρωτοπορία για να φτάσουμε μέχρι την σύναξητης Καταστασιακής Διεθνούς. 
Το μακελειό του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου είχε διαλύσει τις λεγόμενες ιστορικές πρωτοτοπορίες, ιδίως τον υπερρεαλισμό. Στη μεταπολεμική εποχή, τολμηροί νέοι αποφάσισαν να πάρουν, θρασύτατα και αυθαίρετα, τη σκυτάλη και να τιμήσουν το Dada και τον υπερρεαλισμό, με σκανδαλώδη έργα και κυρίως με έναν σκανδαλώδη τρόπο ζωής. Ο Ντεμπόρ, συνέταξε τα θεωρητικά κίνημα αυτού του ρεύματος, και έδωσε σχήμα και μορφή στο θράσος και την τόλμη. Ίδρυσε έτσι την Λεττριστική Διεθνή (Internationale Lettriste) που με όργανο το Potlatch άσκησε κριτική στον αδιέξοδο μοντερνισμό του νέου μυθοστορήματος και της αφηρημένης τέχνης. Αλλά και στον τρόπο ζωής στο μεταπολεμικό Παρίσι. Μετά, ίδρυσε την Καταστασιακή Διεθνή (Internationale Situationniste) που προχώρησε σε πιο διεξοδικές κριτικές και προτάσεις.

8. Πες μας με ποιους τρόπους ο Ντεμπόρ κατάφερε να υπερβεί τον μηδενισμό τωνΛετριστών.
Μπορούμε να πούμε ότι οι Λεττριστές έκαναν ό,τι τους κατέβαινε. Τρελή αποκοτιά και αλκοόλ σε θηριώδεις ποσότητες, θεοπάλαβα σχέδια και εμπρηστικός αυθορμητισμός ήταν τα κυριότερα χαρακτηριστικά μιας χούφτας νέων που συνάζονταν σε ένα, δύο καταγώγια που θα θεωρούσαν στρατηγεία. Ένας από αυτούς σχεδίαζε να ανατινάξει τον Πύργο του Άιφελ, ένας άλλος περιπλανιόταν στο Λονδίνο με χάρτες του Βερολίνου ή του Παρισιού, οι περισσότεροι έκαναν απανωτές απόπειρες αυτοκτονίες, και όλοι μπαινόβγαιναν στα αναμορφωτήρια και τις φυλακές. Πάντως, όλοι διατηρούσαν καλές σχέσεις με το σκάκι και με τη φιλοσοφία, όσο κι αν ακούγεται παράξενο αυτό. Μάλιστα στον ευρύτερο κύκλο τους, υπήρχε μια πόρνη η οποία αρνιόταν να πλαγιάσει με όποιον δεν είχε αφομοιώσει επαρκώς τη διαλεκτική και αγνοούσε τα βασικά κείμενα του Hegel.
Ο Ντεμπόρ μπόρεσε να διακρίνει έναν σπουδαίο πλούτο σ᾽ όλο αυτό το συνονθύλευμα, να ξεχωρίσει τους πιο ενδιαφέροντες συνενόχους, και να προχωρήσει στην υπέρβαση του μηδενισμού και στη διπλή όψη του έργου του: την υπέρβαση της Τέχνης και την πραγμάτωση της Φιλοσοφίας μέσα στην καθημερινή ζωή.

9. Μέσα από τόσες απαραίτητες διαγραφές και αναθεωρήσεις, ποια πρόσωπαθεωρείς ότι συνέβαλλαν αποφασιστικά στην διαμόρφωση των εκρηκτικών Happyfew, εκτός του Ντεμπόρ. 
Με χρονολογική σειρά, ο Isidor Isou (ιδρυτής του Λεττρισμιού), ο Gil Joseph Wolman (μεγάλη μορφή του λεττριστικού κινήματος), η Michèle Bernstein (συγγραφέας και πρώτη σύζυγος του Ντεμπόρ), ο Asger Jorn (σπουδαίος Δανός εικαστικός και θεωρητικός), ο Constant (Ολλανδός ουτοπιστής αρχιτέκτονας), ο κορυφαίος φιλόσοφος Henri Lefebvre (που έστρεψε τη φιλοσοφία στην κριτική της καθημερινής ζωής), ο Raoul Vaneigem (Βέλγος καταστασιακός και στοχαστής), ο Gianfranco Sanguinetti (απαστράπτον Ιταλός καταστασιακός), ο εκδότης Gérard Lebovici, και βεβαίως η Αλίς.

10. Ποιες θεωρείς τις κορυφαίες κειμενικές και κινηματογραφικές εκφράσεις τωνΚαταστασιακών;
Τα δύο κλασικά πια βιβλία Η Κοινωνία του Θεάματος, του Ντεμπόρ, και ηΕπανάσταση της Καθημερινής Ζωής, του Ραούλ Βανεγκέμ, και το φιλμ In girum imusnocte et consumimur igni, του Ντεμπόρ είναι σπουδαίες στιγμές του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Πιστεύω ότι θα μας απασχολήσουν πολύ και στο πρώτο μισό του 21ου αιώνα. Και ήδη μας απασχολούν.

11. Ως προέκταση των παραπάνω στο βιβλίο "Αγάπη/Love" (εκδ Εστία), ένα ζευγάρι ζει έξω από τον χωροχρόνο με μόνη αναφορά στην Τέχνη. Άραγε πόσο μπορεί να μας αντέξει η πραγματικότητα;
Το ζευγάρι στο μυθιστόρημά μου Αγάπη/Love ζει κανονικά, αλλά το κανονικό σήμερα έχει γίνει παράξενο, αδιανόητο! Κανονικά, που σημαίνει ότι ο ήρωας ετοιμάζει το ουζάκι και τον μεζέ της ηρωίδας, ακούμε ταξίδια του μέγιστου μάγκα Ιορδάνη Τσομίδη, διαβάζουν, μιλάνε, φιλιούνται, αμύνονται στην κτηνωδία προτάσσοντας την ευαισθησία, απλά πράγματα σα να λέμε, ή μάλλον απλά πράγματα θα έπρεπε να λέμε. Κι έτσι, αντέχουμε την πραγματικότητα και μας αντέχει κι αυτή. Έτσι δεν είναι;
Νίκος Κουρμουλής 

___________________

Τετάρτη 28 Ιανουαρίου 2015

Σεραφείμ Σεφεριάδης: «Είναι βέβαιο ότι οι κυρίαρχοι θα αντιδράσουν»

  Κοινωνία - Πολιτική    

  Συνέντευξη του    

σ. Σεραφείμ Σεφεριάδη, 

καθηγητή στο Πάντειο,
 στη Βασιλική Σιούτη 
– αναδημοσίευση από το ThePressProject





Ποια είναι τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά αυτής της εκλογικής αναμέτρησης, κατά τη γνώμη σας;
Πρόκειται, χωρίς την παραμικρή αμφιβολία, για μια ιστορική αναμέτρηση –ίσως την πιο σημαντική μεταπολεμικά -όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά, τολμώ να πω και για ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό είναι βέβαια κάτι που τελευταία λέγεται κατά κόρον, σπάνια όμως επισημαίνεται με σαφήνεια και ο λόγος: το γεγονός, δηλαδή, ότι στην Ελλάδα αντανακλώνται ταυτόχρονα τόσο τα αδιέξοδα του συστήματος όσο και η ελπίδα μιας διαφορετικής πορείας. Είναι και πάλι ώρα να θυμηθούμε ότι η κρίση που δραματικά βιώνουμε δεν είναι ελληνικό φαινόμενο, είναι διεθνής.

Δείτε τι γίνεται στην Ευρώπη –στη νεοφιλελεύθερη ΕΕ, που με τόσο θράσος επικαλείται το κυρίαρχο πολιτικό προσωπικό ως υπόδειγμα: παρατεταμένη οικονομική στασιμότητα, σταθερά διψήφια ανεργία (σχεδόν 26 εκατομμύρια), εκτεταμένη φτώχεια, γενικευμένη περιστολή δικαιωμάτων. Όπως είναι φυσικό, τα αδιέξοδα αυτά δημιουργούν εκτεταμένες πολιτικές αναταράξεις. Ακόμα και σε «προηγμένες» χώρες τα λαϊκά στρώματα αντιδρούν (λ.χ., Βρετανία, Βέλγιο, ακόμα και στη Σκανδιναβία) και σε μια σειρά χώρες το πολιτικό σύστημα κλυδωνίζεται –όμως, ως επί το πλείστον, όχι σε προοδευτική κατεύθυνση (καθώς μαρτυρά η άνοδος της ακροδεξιάς σε μεγάλες και σημαντικές χώρες όπως η Γαλλία). Με την έννοια αυτή η προοδευτική πολιτική αλλαγή που αναμένεται στην Ελλάδα βρίσκεται στην πρωτοπορία των εξελίξεων, γι αυτό άλλωστε και προκαλεί τόσο έντονο διεθνές ενδιαφέρον –ελπίδα στους «από κάτω» και πανικό στους κυρίαρχους.

Η Ελλάδα έχει βιώσει το απόλυτο συστημικό αδιέξοδο, έχει όμως βιώσει και το ζόφο της προοπτικής που οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις –ας το επαναλάβω: με ανερυθρίαστο θράσος- προβάλλουν: κατάργηση κάθε εργατικού δικαιώματος ώστε οι άνθρωποι να δουλεύουν (όποτε υπάρχει δουλειά) 10 και 12 ώρες με μισθούς πείνας των 300 και 400 ευρώ, ιδιωτικοποίηση κάθε δημόσιου αγαθού ώστε πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, παιδείας και ασφάλισης να έχουν μόνο οι πλούσιοι, κατασχέσεις κατοικιών κτλ. Αυτή είναι η κυρίαρχη ατζέντα, αυτού του είδους την «ανάπτυξη» ευαγγελίζονται οι λεγόμενες δυνάμεις της «ευθύνης».
Στις εκλογές αυτές συγκρούεται λοιπόν αυτή η ζοφερή προοπτική με την ελπίδα μιας εναλλακτικής πορείας –μιας πορείας πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού εκδημοκρατισμού που μόνο αυτός είναι σε θέση να αντιμετωπίσει το συστημικό αδιέξοδο. Η προοπτική αυτής της αλλαγής (και οι διεθνείς συνέπειες που αναπόφευκτα θα έχει) είναι τόσο ιστορική που καμιά φορά είναι δύσκολο κι εμείς οι ίδιοι να συνειδητοποιήσουμε.


Τι πιστεύετε ότι θα γίνει εάν νικητής των εκλογών είναι -όπως αναμένεται- ο ΣΥΡΙΖΑ;

Το πρώτο και πιο άμεσο είναι ότι τα λαϊκά στρώματα θα «αναπνεύσουν» –για να το πω παραστατικά. Το απόλυτα απεχθές και υπεροπτικό πρόσωπο της μνημονιακή εξουσίας έχει βυθίσει τον πληθυσμό της χώρας σε βαθιά κατάθλιψη, αν όχι απελπισία, κι αυτό άμεσα θα αλλάξει –κάτι που είναι εξαιρετικά σημαντικό και που δεν πρέπει καθόλου να υποτιμούμε. Η πολιτική αλλαγή θα αποτελέσει εφαλτήριο για να απελευθερωθεί μια τεράστια διεκδικητική-δημιουργική ενέργεια σε όλα εκείνα τα κοινωνικά στρώματα που έχουν υποστεί τις επιπτώσεις της αδιέξοδης πολιτικής η οποία ακολουθείται τα τελευταία χρόνια. Φανταστείτε τις καθαρίστριες, τους απολυμένους στους Δήμους, τους κατοίκους της Χαλκιδικής που ηρωικά πάλεψαν και εξακολουθούν να παλεύουν ενάντια στην καταστροφή που τους απειλεί, φανταστείτε τους εργαζόμενους της ΕΡΤ, την εκ περιτροπής εργαζόμενη νεολαία –και τόσους άλλους. Η επερχόμενη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι δική τους νίκη, και έτσι θα τη νιώσουν. Στις περιστάσεις θα παρέχουν βέβαια ενθουσιώδη στήριξη, αλλά είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι δεν θα έχουν άλλο δρόμο από το να διεκδικήσουν πίσω τη ζωή που τους αφαιρέθηκε. Αυτό άλλωστε υπόσχεται μια αριστερή κυβέρνηση, αυτή είναι η επαγγελία της.
Δεν είναι μυστικό ότι η ηγεσία της ΕΕ και οι κυρίαρχες δυνάμεις δεν βλέπουν με καλό μάτι την επερχόμενη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Εκτιμάτε ότι θα υπάρξουν αντιδράσεις και πιέσεις;
Ακριβώς για τους λόγους που προηγουμένως επεσήμανα, ότι δηλαδή η έλευση στην εξουσία μιας αριστερής κυβέρνησης θα αποτελέσει καταλύτη για το ξέσπασμα ενός μεγάλου διεκδικητικού κινήματος με αλυσιδωτές επιπτώσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη (ίσως και παγκόσμια), η αντίδραση των κυρίαρχων –τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς- είναι βέβαιη. Αυτό που οι κρατούντες θέλουν με κάθε τρόπο να αποτρέψουν είναι η ανάδυση μιας συγκεκριμένης εναλλακτικής, ένα ρήγμα στην καταθλιπτική λογική ΤΙΝΑ –της άποψης ότι δεν υπάρχει εναλλακτική. Μόνον έτσι είναι δυνατόν να συνεχίζουν τις αδιέξοδες πολιτικές που σήμερα ακολουθούνται.
Η όλη εικόνα θυμίζει την Πλατωνική αλληγορία του Σπηλαίου: οι κοινωνίες βρίσκονται στις μέρες μας αλυσοδεμένες στην υπόγεια σπηλιά του νεοφιλελεύθερου μονόδρομου, χωρίς ποτέ να έχουν αντικρύσει το φως της ημέρας παρά μόνο σκιές και αντίλαλους (τι άλλο άραγε είναι η «ανάπτυξη» που επαγγέλλεται η απερχόμενη κυβέρνηση;).
Για τους κυρίαρχους πρέπει με κάθε θυσία η κατάσταση αυτή να παραμείνει ως έχει –διαφορετικά, το αποτέλεσμα θα είναι κατακλυσμιαίο και η εξουσία τους θα απειληθεί άμεσα (και σκεφτείτε εδώ, για να μην πάμε μακριά, τις συνέπειες που θα έχει μια νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στην Ισπανία, την Ιρλανδία, την Ιταλία). Είναι βέβαιο, λοιπόν, ότι οι κυρίαρχοι θα αντιδράσουν, και θα το πράξουν με διάφορους τρόπους. Έχουν άλλωστε στη διάθεσή τους ισχυρά στρατηγικά επιτελεία που θα δοκιμάσουν τόσο το μαστίγιο, όσο και το καρότο: είτε την κατά μέτωπον επίθεση είτε όμως και τον περιορισμό της εναλλακτικής προοπτικής με την πρόταση μιας ήπιας λιτότητας συνδυαστικά με την ιδεολογική ενσωμάτωση της αριστερής κυβέρνησης στο κυρίαρχο σκεπτικό (θα είδατε πιστεύω και την πρόσφατη μεταστροφή κάποιων κυρίαρχων ΜΜΕ) –ένα είδος αργού στραγγαλισμού. Εναπόκειται στην Αριστερά –ολόκληρη την Αριστερά- να αντισταθεί. Έχοντας ακριβώς κατά νου την ιστορικότητα της αποστολής που επωμίζεται, το γεγονός ότι βρίσκεται σε θέση να δείξει έμπρακτα στις κοινωνίες ότι ο συστημικός νεοφιλελεύθερος μονόδρομος είναι απάτη, να μη συμβιβαστεί με σκιές και αντίλαλους, αλλά να διεκδικήσει έξοδο από την υπόγεια σπηλιά.


Υπάρχει η περίπτωση της αυτοδυναμίας, αλλά σε περίπτωση μη αυτοδυναμίας υπάρχουν σενάρια για κυβέρνηση συνεργασίας. Ποια είναι τα διακυβεύματα;

Θέλω καταρχάς να πω ότι, στις περιστάσεις, είναι σημαντικό ο ΣΥΡΙΖΑ να επιτύχει μια μεγάλη εκλογική νίκη. Ο λόγος έχει να κάνει με την ασυγχώρητη στάση της υπόλοιπης Αριστεράς –πρωτίστως του ΚΚΕ- που, δείχνοντας να αδιαφορεί για ποιος θα είναι στην κυβέρνηση την επόμενη μέρα, διαμηνύει σε όλους τους τόνους ότι δεν πρόκειται όχι να μόνο να συνεργαστεί, αλλά ούτε καν να παράσχει στήριξη σε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.


Πολλά βέβαια θα εξαρτηθούν από τα αποτελέσματα των εκλογών, όμως το μείζον διακύβευμα είναι η εφαρμογή ενός πραγματικά αριστερού προγράμματος που θα προχωρήσει σε ρήξεις.

Η προοπτική μιας κυβέρνησης συνεργασίας με δυνάμεις που είτε υπήρξαν ανοιχτά μνημονιακές, είτε διέπονται από τη λογική του νεοφιλελεύθερου μονόδρομου ή υποκρύπτουν εθνικισμό θα προλείανε το έδαφος για το είδος εκείνο του αργού στραγγαλισμού που επεσήμανα πριν.
Η αποτροπή αυτής της πιθανότητας είναι εξαιρετικά σημαντική, και αποτελεί παράγοντα που –όσες επιφυλάξεις ή και διαφωνίες μπορεί να έχει κανείς με τον ΣΥΡΙΖΑ- όλοι οι ψηφοφόροι πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη. Αυτό νομίζω είναι και το μεγαλύτερο νόημα της ψήφου υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ. Επιτρέψτε μου όμως να προσθέσω εδώ και κάτι άλλο, μια πρόκληση για το άμεσο μέλλον: η Αριστερά, τόσο εντός όσο και εκτός ΣΥΡΙΖΑ, πρέπει επιτέλους να μάθει να συζητάει σε πνεύμα συντροφικότητας και δημοκρατίας και στο πλαίσιο αυτό να συνεργάζεται. Είναι κάτι που ασφαλώς θα το βρούμε μπροστά μας και την επόμενη μέρα.


Το μεγάλο στοίχημα φαίνεται ότι είναι εάν ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι συνεπής προς τις δεσμεύσεις του ή αν θα συμβιβαστεί και αυτός με τα μνημόνια, αλλάζοντας τους ενδεχομένως το όνομα. Τι θεωρείτε πιθανότερο;

Όπως είπα και προηγουμένως, είναι εξαιρετικά σημαντικό ο ΣΥΡΙΖΑ να παραμείνει συνεπής προς τις δεσμεύσεις του –διότι, πολύ απλά, το αντίθετο θα ήταν κυριολεκτικά καταστρεπτικό (σε κάποια άλλη ευκαιρία, το έχω χαρακτηρίσει ως «εφιαλτικό σενάριο»). Πρέπει και πάλι να αναλογιστούμε ότι οι πιέσεις θα είναι τεράστιες και –όπως σωστά επισημαίνετε- θα τείνουν να πάρουν και τη μορφή της ήπιας ενσωμάτωσης: μιας λογικής που, για να χρησιμοποιήσω και πάλι την αλληγορία του Σπηλαίου, θα λέει μην αναζητάτε διέξοδο από τη σπηλιά, μείνετε ικανοποιημένοι με τις σκιές. Και βέβαια οι πιέσεις αυτές –δεν είναι παράξενο- έχουν ήδη βρει έκφραση στο εσωτερικό του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ, με την προσπάθεια «στρογγυλέματος» των θέσεων, υποχώρησης από αρχικές –κάποτε και συνεδριακές- εξαγγελίες και δεσμεύσεις. Όλα αυτά σημαίνουν ότι το εγχείρημα είναι απολύτως ανοιχτό –βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή την ώρα που μιλάμε- και πρόκειται για διαδικασία που θα επιταθεί την επόμενη περίοδο. Αυτό δίνει και το μέτρο των ευθυνών όχι μόνο του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και ολόκληρης της Αριστερά. Τα προβλήματα του συστήματος είναι τόσο βαθιά και η υπόσχεση της διαφορετικής πορείας τόσο μεγάλη, όμως, που δεν υπάρχει κανένας λόγος απαισιοδοξίας. Είναι μια μάχη, ένας ιστορικός αγώνας, τον οποίο η κοινωνία έχει κάθε δυνατότητα να κερδίσει.


Εάν ο ΣΥΡΙΖΑ μείνει συνεπής, δεν θα δεχθεί σφοδρό πόλεμο, ειδικά από ΕΕ και ΕΚΤ;

Έχω ήδη απαντήσει θετικά και μάλιστα στον υπερθετικό βαθμό. Βρίσκω όμως την ευκαιρία να αναφερθώ σε δυο βασικά στοιχεία πολιτικής που, κατά τη γνώμη μου, θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην όλη εξέλιξη. Το πρώτο αφορά στο χρέος. Όλοι οι εχέφρονες άνθρωποι γνωρίζουν ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο. Όσο αργούμε να επισημάνουμε πως η εξυπηρέτησή του βάζει θηλιά στις προοπτικές ενός παραγωγικού –και κατ΄ επέκταση κοινωνικού- μετασχηματισμού, τόσο χάνουμε πολύτιμο χρόνο και ενέργεια. Το δεύτερο αφορά στους φορείς που θα κληθούν να αναλάβουν αυτόν το μετασχηματισμό. Δεν είναι δυνατόν να περιμένουμε αλλαγές στηριζόμενοι στο ιδιωτικό κεφάλαιο, ντόπιο ή ξένο: αυτοί θα αντιδράσουν σε οτιδήποτε φιλολαϊκό επιχειρηθεί, μπορούμε να είμαστε απολύτως βέβαιοι –σε καμία περίπτωση δεν είναι διατεθειμένοι να δεχθούν άρση των προνομίων που απέκτησαν στα μνημονιακά χρόνια. Ούτε βέβαια είναι δυνατόν να περιμένουμε πραγματικές αλλαγές στο βαθμό που οι ιδιώτες που χρεοκόπησαν τις τράπεζες εξακολουθούν να κατέχουν τη διοίκησή τους. Πρόκειται για μέτρα απολύτως κρίσιμα που από την αποφασιστική λήψη τους θα κριθούν πάρα πολλά.


Εάν πάλι συμβιβαστεί μαζί τους, δεν θα αντιδράσει η κοινωνία;

Η ενεργή παρέμβαση της κοινωνίας αποτελεί, όπως σας έχω ήδη πει, τη μεγαλύτερη ελπίδα και παρακαταθήκη μιας εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ. Και μπορούμε πιστεύω να είμαστε βέβαιοι ότι η κοινωνία, οι «ηττημένοι» της μνημονιακής περιόδου θα κινηθούν επιτακτικά ζητώντας την υλοποίηση ενός φιλολαϊκού προγράμματος εξόδου από την κρίση.


Αριστερή κυβέρνηση εντός μίας νεοφιλελεύθερης ευρωζώνης που αναγκάζει τα κράτη μέλη να ακολουθούν την πολιτική της, μπορεί να υπάρξει;

Σωστά επισημαίνετε ότι η προοπτική αυτή μας φέρνει σε μετωπική σύγκρουση με το κυρίαρχο σκεπτικό της ευρωζώνης και της νεοφιλελεύθερης ΕΕ. Όμως η αλλαγή στα ταξικά ισοζύγια που θα φέρει η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ θα απελευθερώσει τεράστιες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις διεθνώς. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ κινηθεί στην κατεύθυνση της υλοποίησης των εξαγγελιών του και δεν υποχωρήσει, θα διαπιστώσουμε ότι ο νεοφιλελεύθερος βασιλιάς της ΕΕ είναι κατά βάση γυμνός –η Ευρωζώνη και η ΕΕ βρίσκονται σε κρίση, κυριαρχούν και διαβιούν σε συνθήκες φόβου, διότι δεν έχουν τίποτε να δώσουν στις κοινωνίες τους. Δεν εννοώ βέβαια ότι πρέπει να υποτιμούμε την αντίδραση που τα κυρίαρχα κέντρα θα προβάλλουν όμως, από την άλλη, δεν θα πρέπει να υποτιμούμε και τις διεθνείς συνέπειες που θα έχει η αποφασιστική υλοποίηση ενός εναλλακτικού προγράμματος. Αυτό είναι άλλωστε που προκαλεί πανικό στους κυρίαρχους κύκλους.


Ο λαός φαίνεται να περίμενε αυτές τις εκλογές με έναν ψύχραιμο κι ενσωματωμένο θυμό, προκειμένου να αναθέσει σε κάποιον -εν προκειμένω- στον ΣΥΡΙΖΑ, να τον σώσει. Μία διαδικασία ανάθεσης δηλαδή. Μπορεί να σωθεί ένας λαός με ανάθεση; Ιστορικά, έχουμε λαούς που έχουν κερδίσει δικαιώματα χωρίς σκληρό αγώνα;

Καταρχάς δεν θα πρέπει να υποτιμούμε τους αγώνες της προηγούμενης περιόδου που διαμόρφωσαν το σημερινό πολιτικό σκηνικό (είναι μια κακή συνήθεια που έχουμε εδώ στην Ελλάδα και που, αν δούμε τα πράγματα σε ιστορική προοπτική ή από το εξωτερικό, φαντάζει ακατανόητη): ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έπεσε από τον ουρανό, αποτελεί –αντίθετα- αντανάκλαση και έκφραση των εξαιρετικά σημαντικών κοινωνικών αγώνων ολόκληρης της προηγούμενης περιόδου: 30 περίπου γενικές απεργίες, μαχητικά περιβαλλοντικά και μητροπολιτικά κινήματα, πολιτικοποιημένες δομές αλληλεγγύης και τόσα άλλα, συμπεριλαμβανομένης και της απότομης εξαέρωσης της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας. Αυτή η «ψυχραιμία» την οποία αναφέρετε και που εγώ, ακόμα πιο καυστικά, θα μπορούσα και να την χαρακτηρίσω «διεκδικητική ύφεση», ήρθε αφενός λόγω φυσιολογικής κόπωσης και αφετέρου (και που, κατά τη γνώμη μου, είναι και το πιο σημαντικό) λόγω της ανεπάρκειας των συνδικαλιστικών και πολιτικών ηγεσιών οι οποίες απέτυχαν ή και αρνήθηκαν να συντονίσουν και να κλιμακώσουν τους μεγάλους αγώνες που ξέσπασαν (με πιο πρόσφατο, το παράδειγμα της ΕΡΤ). Φυσικό επακόλουθο ήταν τα λαϊκά στρώματα να στρέψουν την προσοχή τους στο πολιτικό επίπεδο –να βγάλουν το συμπέρασμα ότι αλλαγή στα ισοζύγια μπορεί να επέλθει μόνο μέσα από κυβερνητική αλλαγή, μέσα από την έλευση στην εξουσία μιας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Όμως αυτό δε σημαίνει και εν λευκώ ανάθεση. Οι εργαζόμενοι, η νεολαία, οι άνεργοι, όλοι όσοι ελπίζουν στον ΣΥΡΙΖΑ, ταυτόχρονα τον παρακολουθούν και τον αξιολογούν –και, όπως ανέφερα προηγουμένως- είναι έτοιμοι να διεκδικήσουν, να αναλάβουν και να επιτελέσουν κομβικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων που βάζει η επόμενη μέρα. Για να το θέσω επιγραμματικά, το ζήτημα είναι εν προκειμένω πολιτικό, δεν είναι κοινωνικό: η κοινωνία όχι μόνο δεν έχει προβεί σε ανάθεση, βρίσκεται αντίθετα σε βρασμό. Εναπόκειται συνεπώς σε όσους ενεργοποιούμαστε πολιτικά, με πολιτικό λόγο και έργο, να παρέμβουμε προωθητικά, ώστε οι αγώνες που αναπόφευκτα και πάλι θα ξεσπάσουν να είναι αποτελεσματικοί.


Αριστερή κυβέρνηση με την κοινωνία στον καναπέ μπορούμε να έχουμε;

Σύντομα θα διαπιστώσουμε ότι η κοινωνία δεν βρίσκεται «στον καναπέ». Αν προς στιγμήν δημιουργήθηκε μια τέτοια εικόνα, οφείλεται σε συγκεκριμένες πολιτικές ελλείψεις και καθόλου σε κάποια δήθεν οργανική παθητικοποίηση ή –πολύ περισσότερο- κοινωνική εξισορρόπηση και εφησυχασμό. Σε κάθε περίπτωση, όμως, απαιτούνται τολμηρές πολιτικές παρεμβάσεις, όραμα και συγκεκριμένη στρατηγική ρήξης. Η νέα κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ επωμίζεται εδώ τεράστιες ευθύνες, διότι μόνο με την κοινωνία δίπλα της θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις τεράστιες πιέσεις που θα δεχθεί. Ευθύνες όμως επωμίζεται και ολόκληρη η εκτός ΣΥΡΙΖΑ Αριστερά, που καταθέτει εύλογες επιφυλάξεις, ανησυχίες και προβληματισμό. Η έκβαση της μάχης που αρχίζει και που η επιτυχής της έκβαση προϋποθέτει την κινηματική λαϊκή ενεργοποίηση, μας αφορά όλους –κανείς δεν μπορεί να κάθεται στην άκρη, ασκώντας αφ υψηλού κριτική.


Τι περιμένετε από αύριο;

Τίποτε λιγότερο και τίποτε περισσότερο από το ξεκίνημα της διαδικασίας που θα οδηγήσει σε σπάσιμο των αλυσίδων και έξοδο από το σκοτεινό συστημικό σπήλαιο. Συνομιλούμε λίγες ώρες πριν ανοίξουν οι κάλπες, όμως η επιδίωξη αυτή σίγουρα θα μας συνοδεύει και για ολόκληρο το επόμενο διάστημα.

- από το: http://www.xekinima.org/arthra/view/article/serafeim-seferiadis-einai-bebaio-oti-oi-kyriarxoi-tha/#sthash.vreoCG4Q.dpuf