για το όνειρο, το όραμα για την ου-τοπία

για το όνειρο, το όραμα για την ου-τοπία
...................................................για το όνειρο, το όραμα για την ου-τοπία
Δεν έχουμε δεν πληρώνουμε....
"Η χώρα δεν έχει ανάγκη από μια συμφωνία γενικά. Έχει ανάγκη από μια έξοδο από τα αδιέξοδα των μνημονίων, από μια σύνθετη πολιτική διεξόδου και αναγέννησης σε όλους τους τομείς, παραγωγικής και πνευματικής – κοινωνικής, εθνικής ανασυγκρότησης, που δεν μπορεί να γίνει μέσα από τα νεοφιλελεύθερα δόγματα και τους όρκους πίστης στις συνθήκες της Ε.Ε., χωρίς έναν σταθερό προσανατολισμό για μια νέα θέση της χώρας στον γεωπολιτικό άξονα. [Ο Δρόμος της Αριστεράς]

Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2013

Σάββατο 14 Δεκεμβρίου 2013

Αόρατοι ή νικητές: η επισφάλεια και το αντιπαράδειγμα της αυτοδιαχείρισης


Η
απάντηση των εργαζόμενων τάξεων, από τη στιγμή που το κεφάλαιο θέτει διαρκώς τμήματά τους εκτός παραγωγικής διαδικασίας, χρειάζεται να ενσωματώνει το ζήτημα της λειτουργίας των επιχειρήσεων που κλείνουν από τους εργαζόμενους. Με αυτόν τον τρόπο, σε πρώτη φάση διασώζεται παραγωγικό δυναμικό. Επιπλέον, ένα κίνημα αυτοδιαχείρισης της παραγωγής αμφισβητεί το διευθυντικό δικαίωμα και μπορεί να πάρει χαρακτήρα δυαδικής εξουσίας
Του Οδυσσέα Αϊβαλή





Για να παρέμβει στη συγκυρία και να τη μετατοπίσει προς τη μεριά των εργαζομένων, μια οργάνωση νέων της ριζοσπαστικής αριστεράς χρειάζεται να έρθει σε επαφή με τα άμεσα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι. Προσπαθώντας να διατυπώσει απαντήσεις σε πολιτικά επίδικα και σε ζητήματα πρακτικής, και μετασχηματίζοντας το υπαρκτό αίσθημα ατομικής αδικίας σε µια κοινή αντίληψη περί συλλογικού ταξικού συμφέροντος. Απαντήσεις που δεν θα αποτελούν την γραμμή της πρωτοπορίας στις μάζες, αλλά θα δοκιμάζονται στο κοινωνικό επίπεδο, ώστε να γίνονται ηγεμονικές και διεκδικήσιμες.

Ένα από τα βασικά ζητήματα των νέων που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα είναι η μακροχρόνια παραμονή στη ζώνη μεταξύ επισφάλειας και ανεργίας. Τα μνημόνια μετατρέπουν την μέχρι τώρα προσωρινή επισφάλεια σε μόνιμη συνθήκη εργασίας για τη νέα γενιά εργαζομένων, δημιουργώντας ένα φθηνό εργατικό δυναμικό χωρίς εργασιακά δικαιώματα. Παράλληλα, δημιουργείται ένας τεράστιος εφεδρικός στρατός εργαζομένων, ώστε να μπορούν αυτοί να αντικαθιστούν όσους δεν αντέχουν στις νέες εργασιακές συνθήκες.

Η εργοδοτική τρομοκρατία, με την νομική κάλυψη του κράτους, αλλάζει τα όρια των κοινωνικών ορίων αποδοχής. Συνηθίζεται κοινωνικά η φυσική εξόντωση των εργαζομένων που ζητούν τα δεδουλευμένα τους ή συνδικαλίζονται, γυρίζοντας το ρολόι μερικούς αιώνες πίσω. Παράλληλα μονιμοποιείται η απλήρωτη εργασία, με τη νομιμοποίηση συμβάσεων με τις οποίες οι επιχειρήσεις μπορούν να μην πληρώνουν τους εργαζόμενους έως τρεις μήνες. Στις 3 Νοεμβρίου, υπεγράφη η πρώτη επιχειρησιακή σύμβαση σε εταιρία παροχής υπηρεσιών φύλαξης που νομιμοποιεί την καθυστέρηση έως και ενενήντα ημέρες στην καταβολή των μισθών.

Ζώντας επισφαλώς

Η ευρηματικότητα των κυρίαρχων τάξεων, προκειμένου να εκμεταλλευτούν με καλύτερους όρους την εργασία, δεν έχει όρια. Έτσι η επισφάλεια παίρνει τη μορφή της ημιαπασχόλησης, της απλήρωτης εργασίας, του voucher, της δουλειάς με το κομμάτι, των ευέλικτω ωραρίων, την εκ περιτροπής εργασία και αρκετές άλλες. Δημιουργήθηκαν οι «ωφελούμενοι» εργαζόμενοι με ωφελημένους εργοδότες. Ό,τι εφαρμοζόταν στους μετανάστες την προηγούμενη δεκαετία, τώρα εφαρμόζεται στους γηγενείς εργαζόμενους. Ο ελληνικός καπιταλισμός παράγει κέρδη μέσα στην κρίση, δημιουργεί ένα φθηνό εργατικό δυναμικό, αλλά φροντίζει να κάνει ηγεμονική την αντίληψη ότι δεν παράγουμε τίποτα σαν χώρα και ότι για όλα φταίνε οι γερμανοί.

Η κατηγορία των επισφαλώς εργαζομένων βρίσκεται πιο κοντά στην ανεργία παρά στην εργασία. Η επισφάλεια αποτελεί μια πολιτική διαχείρισης της ανεργίας. Δεν αρκεί να μιλάμε απλώς για μία γενιά που περνά κάθε τόσο από την ανεργία στην εργασία και αντιστρόφως, αλλά για έναν πληθυσμό που μοιράζει την ίδια του την καθημερινότητα ανάμεσα σε εργασία και ανεργία. Η επισφάλεια έχει γίνει η καθημερινότητα και η καθημερινότητα καθορίζεται από την επισφάλεια.

Η νέα γενιά εργαζομένων βιώνει το πώς είναι να ζεις όλες τις πτυχές της καθημερινότητάς σου επισφαλώς. Αυτή η κοινωνική και ηλικιακή κατηγορία ζει, στην πλειοψηφία της, με τους γονείς της ή είναι εξαρτημένη από αυτούς, καθώς οι απολαβές της, όταν υπάρχουν, δεν επαρκούν για να καλύψει τις ανάγκες της. Μετατοπίζοντας έτσι κατά μία δεκαετία τα όρια της νεότητας, έρχεται αντιμέτωπη με την αποτυχία ενηλικίωσης.

Η αντιπρόταση της αυτοδιαχείρισης

Σε πρώτο χρόνο, η απάντηση των εκμεταλλευόμενων είναι η ανάπτυξη τεχνολογιών αντίστασης απέναντι στον αυταρχικό κρατισμό από τη μία, και την πειθάρχηση στην παραγωγική διαδικασία από την άλλη. Βασική προτεραιότητα είναι η δημιουργία σωματείων βάσης για επισφαλώς εργαζόμενους, με δημοκρατικές διαδικασίες, ώστε να αποδομηθούν οι γραφειοκρατικές συνδικαλιστικές ηγεσίες. Με τη συγκρότηση συλλογικών ταξικών ταυτοτήτων και την ενεργοποίησή τους ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την ανάδειξη φυσικών πρωτοποριών στους χώρους εργασίας.

Σε δεύτερο χρόνο, η απάντηση έγκειται στην ανάπτυξη δικτύων αυτοδιαχείρισης που θα διαπερνούν το κράτος, χωρίς όμως μια μονόπλευρη και παράλληλη δομή, που θα άφηνε ανέπαφο το κράτος και τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Διαμορφώνοντας αντιπροτάσεις για την ανεργία και την επισφάλεια, πρέπει να συμπεριλάβουμε στην οπτική μας το γεγονός της καταστροφής κεφαλαίου από την αστική τάξη, όταν δεν έχει την αναμενόμενη κερδοφορία. Μαζί με το κεφάλαιο, η κυρίαρχη τάξη καταστρέφει και θέσεις εργασίας, με αποτέλεσμα η ανεργία να γίνεται όλο και περισσότερο διαρθρωτική.

Έτσι λοιπόν η απάντηση των εργαζόμενων τάξεων, από τη στιγμή που το κεφάλαιο θέτει διαρκώς τμήματά τους εκτός παραγωγικής διαδικασίας, χρειάζεται να ενσωματώνει το ζήτημα της λειτουργίας των επιχειρήσεων που κλείνουν από τους εργαζόμενους. Με αυτόν τον τρόπο, σε πρώτη φάση διασώζεται παραγωγικό δυναμικό. Επιπλέον, ένα κίνημα αυτοδιαχείρισης της παραγωγής αμφισβητεί το διευθυντικό δικαίωμα και μπορεί να πάρει χαρακτήρα δυαδικής εξουσίας. Δηλαδή, τα κοινωνικά κινήματα μέσα από την αυτοδιαχείριση μέσων παραγωγής που καταστρέφει το κεφάλαιο, δημιουργούν δομές και θεσμούς μέσα στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής που αντανακλούν μία αρχική φάση του κοινωνικού μετασχηματισμού.

Η αυτοδιαχείριση δείχνει το δρόμο με τον οποίο οι άμεσοι παραγωγοί μπορούν να μετατοπίσουν τη συγκυρία. Η αλλαγή άλλωστε της ζωής και της καθημερινότητας αποτελεί και την ουσία του κοινωνικού μετασχηματισμού, στο πλαίσιο του οποίου η αυτοδιαχείριση, με το να επεκτείνει το πεδίο της άμεσης δημοκρατίας, έχει καθοριστικό ρόλο.

Οι αυτοδιαχειριστικές μορφές, καθώς αυτές εντάσσονται σε έναν ευρύτερο αποκεντρωμένο κοινωνικό σχεδιασμό, μπορούν να εξασφαλίσουν την ικανοποίηση σημαντικών κοινωνικών αναγκών. Η δυνατότητα της κοινωνικής ιδιοποίησης του παραγόμενου πλούτου, μαζί με την καθιέρωση νέων μορφών δημοκρατικής οργάνωσης της παραγωγής, αποτελούν βασικά στοιχεία μιας χειραφετικής διαδικασίας του κόσμου της εργασίας. Την απάντηση των «από κάτω» την περιγράφουν οι εργαζόμενοι στη ΒΙΟ.ΜΕ.: «Δεν μπορείτε εσείς; Μπορούμε εμείς!».


Οδυσσέας Αϊβαλής 
RED
Notebook14 Δκεμβρίου 2013 - 4:38 pm | Οδυσσέας Αϊβαλής

Τρίτη 19 Νοεμβρίου 2013

Ν.Χουντής: Εκβιασμός της ΕΕ προς τα κράτη για διακοπή χρηματοδότησης

Ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ σημειώνει ότι ακυρώνεται η αλληλεγγύη

Ν.Χουντής: Εκβιασμός της ΕΕ προς τα κράτη για διακοπή χρηματοδότησης
Αθήνα 
«Μετά τη θεσμοθέτηση της λιτότητας στην ΕΕ, τώρα ακυρώνεται και η αλληλεγγύη και ο αναπτυξιακός ρόλος της πολιτικής συνοχής», τονίζει ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Ν.Χουντής, με αφορμή την ψήφιση την Τετάρτη από το Ευρωκοινοβούλιο της έκθεσης για τα ευρωπαϊκά ταμεία, όπου (βάσει του άρθρου 21) θα κόβονται οι χρηματοδοτήσεις στα κράτη-μέλη που αντιμετωπίζουν προβλήματα και λαμβάνουν στήριξη, όταν αυτά δεν τηρούν τους μακροοικονομικούς όρους που τους έχουν επιβληθεί από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, την οικονομική διακυβέρνηση και κάθε οικονομική και δημοσιονομική συμφωνία των κρατών-μελών.
Ο χαρακτηριστικός τίτλος της σχετικής ανακοίνωσης του κ. Χουντή είναι «Τίτλοι τέλους για την περιφερειακή ανάπτυξη και τη συνοχή! Μετά τη θεσμοθέτηση της λιτότητας στην ΕΕ, θεσμοθετείται τώρα και η υπο-ανάπτυξη».
Όπως εξηγεί «ψηφίζεται την Τετάρτη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η έκθεση για τις κοινές διατάξεις των ευρωπαϊκών ταμείων, η οποία θεσμοθετεί την "μακροοικονομική αιρεσιμότητα"».
«Μετά την ολοκλήρωση των τριμερών διαπραγματεύσεων της Επιτροπής, του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, ψηφίζεται αύριο (Τετάρτη) στην Ολομέλεια η έκθεση για τις κοινές διατάξεις για τα Ταμεία, όπου με βάση το άρθρο 21 θα κόβονται οι χρηματοδοτήσεις στα κράτη-μέλη που αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά προβλήματα και λαμβάνουν οικονομική στήριξη, όταν αυτά δεν τηρούν τους μακροοικονομικούς όρους που τους έχουν επιβληθεί από το Σύμφωνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, την οικονομική διακυβέρνηση και κάθε οικονομική και δημοσιονομική συμφωνία των κρατών μελών», επισημαίνει ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο Νίκος Χουντής στη συζήτηση που έγινε σήμερα, Τρίτη, στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, ως συντάκτης γνωμοδότησης εκ μέρους της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων, επεσήμανε τα εξής:

«Μετά τη θεσμοθέτηση της λιτότητας στην ΕΕ, τώρα ακυρώνεται και η αλληλεγγύη και ο αναπτυξιακός ρόλος της πολιτικής συνοχής. Η Επιτροπή και το Συμβούλιο εκβιάζουν ξανά τα κράτη μέλη, αυτή τη φορά μέσω των 'μακροοικονομικών προϋποθέσεων' να εφαρμόσουν τις σκληρές νεοφιλελεύθερες πολιτικές της ΕΕ.»
» Την ίδια στιγμή στερούν σε χώρες και περιφέρειες που μαστίζονται από την κρίση και την τελευταία δυνατότητα που είχαν για αναπτυξιακή ανάσα μέσω της χρήσης των διαρθρωτικών Ταμείων, εγκλωβίζοντας τες έτσι στον μονόδρομο της λιτότητας και της κοινωνικής εξαθλίωσης».
«Η εξάρτηση της χρηματοδότησης των περιφερειών από την τήρηση αντιδραστικών και αντιλαϊκών μακροοικονομικών όρων θα είναι καταστροφική! Οι ανισότητες ανάμεσα στις ευρωπαϊκές περιφέρειες, η φτώχεια και η ανεργία θα επιδεινωθούν, ενώ ο ευρωπαϊκός Νότος καταδικάζεται μόνιμα στην υπο-ανάπτυξη
» τονίζει ο κ. Χουντής.
«Μειώνουν την χρηματοδότηση του ΕΚΤ κατά 7 δισ. και εξαιρούν από επιπλέον χρηματοδότηση χώρες που πραγματικά μαστίζονται από την κρίση» προσθέτει και καταληγει: 
«Είναι λυπηρό, ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρά τις αρχικές του προθέσεις, για πλήρη άρνηση των μακροοικονομικών προϋποθέσεων, κατέληξε στην πλήρη αποδοχή τους με την εισαγωγή απλά μερικών κοινωνικών κριτηρίων.»
» Έτσι από αύριο θα μιλάμε και για κατ΄ επίφαση πολιτική συνοχής στην ΕΕ, όπως μιλάμε για κατ΄ επίφαση ανάπτυξη και για κατ΄ επίφαση δημοκρατία
».

Δευτέρα 7 Οκτωβρίου 2013

Για την απήχηση του φασισμού



H επιλογή της μνημονιακής πολιτικής από το ελληνικό κεφάλαιο φαίνεται ξεκάθαρα από τη βελτίωση της κερδοφορίας των 500 μεγαλύτερων ελληνικών εμπορικών επιχειρήσεων κατά 18,8% το 2011 και την αντίστοιχη κερδοφορία των 500 μεγαλύτερων ελληνικών βιομηχανικών επιχειρήσεων, με συνολικά κέρδη 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ
 
Του Οδυσσέα Αϊβαλή

Στις περιπτώσεις της Ιταλίας και της Γερμανίας η απήχηση του φασισμού και του ναζισμού στις λαϊκές τάξεις εμφανίζεται διαφοροποιημένη. Η εργατική τάξη επηρεάστηκε σε μικρό βαθμό από τον φασισμό, ενώ εκδήλωσε μορφές αυθόρμητης εργατικής αντίστασης. Αντίθετα η μικροαστική τάξη, παραδοσιακή και νέα, στράφηκε μαζικά προς τον φασισμό και το ναζισμό. Κοινωνικά, ο φασισμός βρήκε τη βάση του στη μικροαστική τάξη των πόλεων και σε μια νέα αστική τάξη της υπαίθρου που δημιουργήθηκε από τον μετασχηματισμό της αγροτικής ιδιοκτησίας σε ορισμένες περιοχές [1].

Η μικροαστική τάξη προσέφερε την κοινωνική βάση για τη μετατροπή του φασισμού από συμμορία σε μαζικό κόμμα. Τα μικροαστικά στερεότυπα αναπαράγονται κυριαρχικά από τον φασισμό (εθνικισμός, ρατσισμός, σεξισμός), αλλά όχι ως μοναδικά στοιχεία του φασιστικού λόγου. Ο φασιστικός ιδεολογικός λόγος απευθύνεται με διαφορετικούς τρόπους σε κοινωνικές τάξεις και μερίδες της κοινωνίας, οργανώνοντας την ηγεμονία του κεφαλαίου.

Εθνική ενότητα: ένα ιδεολογικό υπερόπλο

Βασική αιτία της απήχησης του φασισμού στις λαϊκές τάξεις ήταν η προβολή της εθνικής ενότητας. Πρόκειται για ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του καπιταλισμού και της εξελικτικής διαδικασίας της αστικής δημοκρατικής επανάστασης. Ο ναζισμός και ο φασισμός βασίστηκαν σε έναν βαθμό στον εθνικιστικό επεκτατισμό, αλλά χάρη στην επίκληση της εθνικής ενότητας μπόρεσαν να αποκτήσουν λαϊκή απήχηση, ιδιαίτερα στις λαϊκές τάξεις της υπαίθρου και στους μικροαστούς. Ο Μουσολίνι παρουσιάζονταν ως συνεχιστής του Γκαριμπάλντι και ο Χίτλερ του Μπίσμαρκ. Αντίστοιχα, τμήματα της “αριστερής” πτέρυγας του ναζιστικού κόμματος υιοθέτησαν την ρητορική του αντιιμπεριαλισμού, οδηγώντας σε μία κατά παρέκκλιση αποδοχή του φασιστικού λόγου. Την ίδια στιγμή, τμήματα των λαϊκών τάξεων στράφηκαν στον φασισμό εξαιτίας της αποτυχίας των κομμουνιστικών κομμάτων της Ιταλίας και της Γερμανίας να διεκδικήσουν επαναστατικούς στόχους και να προτάξουν μία διαδικασία κοινωνικού μετασχηματισμού. Έτσι, όταν έπαψε η Αριστερά να προβάλλει ως εναλλακτική λύση, τα τμήματα αυτά των λαϊκών τάξεων θεώρησαν ότι ο φασισμός ήταν ο μόνος ικανός να πετύχει την κοινωνική αλλαγή [2].

Σε σχετική αναλογία, στις εκλογές του 2012, η Χρυσή Αβγή είχε τα μεγαλύτερα ποσοστά της στους ανέργους (12%), στους εργοδότες και αυτοαπασχολούμενους (11%) και στους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα (11%) [3]. Δηλαδή στα εξαθλιωμένα τμήματα του ανενεργού εργατικού δυναμικού και στην μικροαστική τάξη που νιώθει την απειλή της φτωχοποίησης. Η αυξανόμενη προλεταριοποίηση των στρωμάτων αυτών και η μαζικοποίησή τους είναι δυο πλευρές του ίδιου φαινομένου. Ο φασισμός προσπαθεί να οργανώσει τις δημιουργούμενες φτωχοποιημένες τάξεις, χωρίς να αλλάξει τις σχέσεις ιδιοκτησίας. Η επαγγελία του είναι να βρουν οι μάζες ένα τρόπο έκφρασης χωρίς να δικαιώνονται [4].

Η κρίση ως εθνοκρατικός ανταγωνισμός

Η εθνική αφήγηση σε περιόδους κρίσης ευνοεί σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη του εθνικισμού. Η προβολή της εθνικής αναδίπλωσης ως λύσης για τη σωτηρία, προδιαγράφει την αύξηση των εθνικών ανταγωνισμών. Η αναπαραγωγή εθνικών αφηγημάτων εμποδίζει και επιβραδύνει την ριζοσπαστικοποίηση των εργαζόμενων τάξεων, προβάλλοντας την κρίση ως ανταγωνισμό μεταξύ κρατών, και κυρίως, συσκοτίζοντας τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις.

Η Αριστερά αποτελεί παράγοντα ριζοσπαστικοποίησης των δυνάμεων της εργασίας, που αποδομεί την κυρίαρχη αφήγηση και προτάσσει την κοινωνική διάσταση της συγκυρίας. Η θεωρία της εξάρτησης του ελληνικού καπιταλισμού και η συναφής αντι-ιμπεριαλιστική ρητορική, αντίθετα, υποβαθμίζουν τη σύγκρουση μεταξύ των τάξεων στον κοινωνικό σχηματισμό και αναπαράγουν την εθνική πρόσληψη της σύγκρουσης. Έννοιες όπως αυτή της αποικίας χρέους, που μετατρέπουν την ταξική προέλευση του χρέους (φορο-ασυλία και φοροαποφυγή του μεγάλου κεφαλαίου, πακέτα στήριξης στον χρηματοπιστωτικό τομέα) σε εξωτερική επέμβαση, είναι σήμερα το πιο γνωστό προϊόν της τάσης αυτής στο διάλογο περί κρίσης.

Περί εξάρτησης

Οι θεωρίες της εξάρτησης που ευδοκιμούν στη ελληνική Αριστερά έχουν τις ρίζες τους στις αναλύσεις του ΚΚΕ για την αστικοτσιφλικάδικη Ελλάδα την δεκαετία του 1930, που προέβαλλαν την προτεραιότητα της αστικοδημοκρατικής επανάστασης έναντι της σοσιαλιστικής. Αυτή η θεωρία των σταδίων (πρώτα η αστικο-δημοκρατική, μετά η εργατική-σοσιαλιστική επανάσταση) ήταν ταυτόσημη με τον οικονομισμό, την μηχανιστική αφήγηση της αντίθεσης ολιγαρχίας-λαού και την απεμπόληση οποιαδήποτε αντικαπιταλιστικού προτάγματος. Η υιοθέτηση των αφηγημάτων της εξάρτησης αφενός αθωώνει την ελληνική αστική τάξη και τους πολιτικούς της εκπροσώπους, αφετέρου ματαιώνει οποιοδήποτε αγώνα των εκμεταλλευόμενων, μιάς και ο αντίπαλός τους βρίσκεται έξω και μακριά, και δεν φαίνεται να τον επηρεάζει οποιαδήποτε διεκδίκηση.

Ποιος κερδίζει από το Μνημόνιο;

Η φράση «αν δεν υπήρχαν τα μνημόνια θα έπρεπε να τα εφεύρουμε» αναδεικνύει την επιλογή του ελληνικού κεφαλαίου και όχι του «ξένου» και όχι μόνο του «μεγάλου», που με πολύ συνειδητό τρόπο επιτίθεται στις δυνάμεις της εργασίας, επιχειρώντας μέσα από τη μεγαλύτερη δυνατή εκμετάλλευσή τους να αντιμετωπίσει την καπιταλιστική κρίση και να μετατρέψει ακόμα περισσότερο την κρίση του κεφαλαίου σε κρίση της εργασίας [5]. H επιλογή της μνημονιακής πολιτικής από το ελληνικό κεφάλαιο φαίνεται ξεκάθαρα από τη βελτίωση της κερδοφορίας των 500 μεγαλύτερων ελληνικών εμπορικών επιχειρήσεων κατά 18,8% το 2011 και την αντίστοιχη κερδοφορία των 500 μεγαλύτερων ελληνικών βιομηχανικών επιχειρήσεων, με συνολικά κέρδη 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ (έρευνα της Τράπεζας Πληροφοριών για την Οικονομία STAT BANK [6].

Ο ιμπεριαλισμός είναι ...καπιταλισμός 

Η υπερεκτίμηση του ιμπεριαλισμού και του γεωπολιτικού στοιχείου υποβαθμίζει την ταξική πάλη στο εσωτερικό του κοινωνικού σχηματισμού. Χωρίς να υποτιμάται ο ρόλος του ιμπεριαλισμού, το διεθνές πεδίο της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας δεν καταργεί την αυτονομία των κρατών-κρίκων της αλυσίδας, αλλά κατά κάποιον τρόπο τη σχετικοποιεί και την αναδιοργανώνει. Η ιμπεριαλιστική αλυσίδα αποτελεί το πλαίσιο εντός του οποίου συγκροτούνται και αναπτύσσονται οι διαφοροποιούμενες εθνικές στρατηγικές, πάντα αντιθετικές και αναμφίβολα άνισες όσον αφορά την ισχύ τους. Την ίδια στιγμή, το σύνθετο παιχνίδι εντός της αλυσίδας επιδρά επάνω στους κρατικούς κρίκους που τη συνθέτουν. Η αλυσίδα πρέπει να αναπαραχθεί ως καπιταλιστική, γεγονός που σημαίνει ότι, καθώς κάθε ιδιαίτερη αστική στρατηγική αναπτύσσεται, συμβάλλει σε τελευταία ανάλυση στην αναπαραγωγή του καπιταλισμού εν γένει ως σταθερής σχέσης ταξικής εξουσίας [7]. Η ταξική πάλη στο εσωτερικό κάθε κοινωνικού σχηματισμού, είναι πρωταρχική. 

Ζητήματα προτεραιοτήτων: το παράδειγμα της Βενεζουέλας

Τα εθνικά κράτη παραμένουν οι βασικοί τόποι για την εκτεταμένη αναπαραγωγή της καπιταλιστικής συσσώρευσης. Η δε προτεραιότητα της ταξικής πάλης στο εσωτερικό τους μπορεί να εξηγηθεί με πολλά εμπειρικά παραδείγματα, ένα από τα οποία είναι και το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του Τσάβες στην Βενεζουέλα το 2002. Ο Τσάβες απήχθη για 47 ώρες από μέλη του στρατού και επιχειρηματίες, οι οποίοι βρίσκονταν σε στενή συνεργασία με το κράτος των Η.Π.Α. Στην θέση του τοποθέτησαν τον πρόεδρο του Εμπορικού Επιμελητηρίου της χώρας, τον Πέντρο Καρμόνα, ο οποίος ακύρωσε συντάγματα και τα υπουργικά συμβούλια. Οι εκμεταλλευόμενες τάξεις στη Βενεζουέλα που είχαν εκλέξει τον Τσάβες ξεσηκώθηκαν, με την αρχή να γίνεται στο Καράκας, ενώ η αστυνομία δεν μπορούσε να τους καταστείλει. Η προεδρική φρουρά ανακατέλαβε το προεδρικό Μέγαρο και ο Τσάβες επέστρεψε στη θέση του.

Αντί συμπεράσματος

Καταλήγοντας, φαίνεται ότι η υποβάθμιση της ταξικής πάλης στο εσωτερικό του κοινωνικού σχηματισμού και η επιλογή της Αριστεράς διαχρονικά, να δίνει κατά προτεραιότητα αντι-ιμπεριαλιστικές μάχες και αγώνες «ανεξαρτησίας» από το ξένο κεφάλαιο, μεταθέτει την κυρίαρχη αντίθεση κεφαλαίου-εργασίας σε αντίθεση Ξένου-Πατριώτη, μετατρέποντας την πάλη των τάξεων σε πάλη μεταξύ των εθνών. Έτσι, η ιδεολογική ηγεμονία της αστικής τάξης που προτάσσει την εθνική ενότητα πάνω απ’όλα, διατηρείται ακέραια. Αυτό το σχήμα αντίθεσης ξένου εναντίον πατριώτη οδηγεί σε εκδοχές ηγεμονευόμενης συμμαχίας της Αριστεράς και των εργαζόμενων τάξεων με το μικρό και το μεσαίο κεφάλαιο, ενάντια στο μεγάλο κεφάλαιο και στους ξένους ιμπεριαλιστές, και απο εκεί, στην υιοθέτηση σοσιαλδημοκρατικών και διαχειριστικών λύσεων που οδηγούν τελικά στην ενσωμάτωση.

Η Αριστερά διεκδικεί τη δημιουργία ενός συνασπισμού εξουσίας με την ηγεμονία των εργαζόμενων τάξεων στο πλαίσιο συμμαχιών με τμήματα της μικροαστικής τάξης που ριζοσπαστικοποιούνται. Ο συσχετισμός δυνάμεων μεταξύ της αστικής τάξης και της εργατικής αλλάζει, στον βαθμό που εδραιώνονται οι συμμαχίες της εργατικής τάξης με τις άλλες λαϊκές τάξεις. Πρόκειται για μια διαδικασία αδιάκοπη και σταδιακή, που εξελίσσεται μέσα στους αγώνες, με την προσχώρηση στις ταξικές τοποθετήσεις της εργατικής τάξης [8].

___________________

Σημειώσεις

[1] Gramsci, A. Ο φασισμός και οι πολιτικές του, Selections from political writings (1921-1926).

[2] Πουλαντζάς, Ν.(1984). Σχετικά με τη λαϊκή απήχηση του φασισμού. Στο:Προβλήματα του σύγχρονου κράτους και του φασιστικού φαινομένου, Αθήνα: Θεμέλιο.

[3] http://www.publicissue.gr/2043/koinwniko_profil_6_2012/

[4] Benjamin,W. (1936), Ο φασισμός ως αισθητικοποίηση της πολιτικής.

[5] Λάσκος, Χ. & Τσακαλώτος, Ε. (2012), 22 πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι. Αθήνα: ΚΨΜ.

[6] http://www.statbank.gr/content/article/26590.html

[7] Μηλιός, Γ. & Σωτηρόπουλος, Δ. (2010), H έννοια του ιμπεριαλισμού και η Μαρξική θεωρία του συνολικού-κοινωνικού κεφαλαίου, Θέσεις, τ. 110.

[8] Πουλαντζάς, Ν.(2008), Οι κοινωνικές τάξεις στον σύγχρονο καπιταλισμό,Αθήνα: Θεμέλιο.


Οδυσσέας Αϊβαλής 
RED
Notebook

http://www.rednotebook.gr/details.php?id=10727

Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου 2013

Ο "ξαφνικός θάνατος" του ολοήμερου σχολείου

Στεφανάκου Πίκια




Στενοί συνεργάτες του υπουργού Παιδείας μιλούσαν για 40 κενά στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση μαζί. Ο ίδιος ο υπουργός Παιδείας δεν θέλησε να προσδιορίσει τα κενά με συγκεκριμένο αριθμό, αλλά -στους περιπάτους του στα ερτζιανά- μίλησε για κάποιες «δεκάδες» και διαβεβαίωσε ότι το «θέμα», η λέξη πρόβλημα δεν υπάρχει στο λεξιλόγιο του Κ. Αρβανιτό-πουλου, θα αντιμετωπιστεί εντός τριών ή τεσσάρων ημερών. Άλλωστε, όπως υποστήριξε ο ίδιος, αν υπήρχαν τα κενά για τα οποία μιλούν οι συνδικαλιστικές ηγεσίες, «θα είχαν σηκωθεί και οι πέτρες». Και ο υπουργός δεν είδε καμία πέτρα να σηκώνεται. Άρα «δεν υπάρχουν κενά, παρά μόνο σημειακά»... Οπότε τα στοιχεία που θα αναφερθούν παρακάτω ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα κι ας φέρουν πολλά απ' αυτά την υπογραφή του. Έχουμε και λέμε λοιπόν:
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Ο υπουργός Παιδείας υπογράφει τη διάλυση του ολοήμερου σχολείου με εγκύκλιο που στέλνει στους περιφερειακούς διευθυντές
Διά υπογραφής Αρβανιτόπουλου
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Στις 9/9 του 2013, μία ημέρα πριν την ψήφιση του νομοσχεδίου αποψίλωσης του Λυκείου και δύο ημέρες πριν από τον αγιασμό, ο υπουργός Παιδείας υπογράφει τη διάλυση του ολοήμερου σχολείου με εγκύκλιο που στέλνει στους περιφερειακούς διευθυντές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και στους διευθυντές πρωτοβάθμιας. Η εγκύκλιος, με αριθμό πρωτοκόλλου 125334/Γ1, έχει θέμα «οδηγίες σχετικά με την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών στα ολοήμερα δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία» και ορίζει τα εξής:

Πρώτον, οι εκπαιδευτικοί ΠΕ70, δηλαδή οι δάσκαλοι, να τοποθετούνται κατά προτεραιότητα στο πρωινό πρόγραμμα, ώστε να στελεχωθούν όλα τα πρωινά τμήματα (σ.σ.: που άρα δεν είναι στελεχωμένα).

Δεύτερον, να τοποθετηθεί μόνο ένας εκπαιδευτικός στο ολοήμερο πρόγραμμα των σχολικών μονάδων, πλην αυτών που λειτουργούν με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ), κι αυτό «εφόσον υπάρχει διαθέσιμο εκπαιδευτικό προσωπικό». Συμπέρασμα, η στελέχωση των πρωινών τμημάτων θα γίνει από τους δασκάλους των ολοήμερων. Και τι θα γίνει το ολοήμερο πρόγραμμα; Αυτό, ορίζει ο υπουργός, «μπορεί», δεν είναι βέβαιο, «να λειτουργήσει και με τις διαθέσιμες ώρες των εκπαιδευτικών και με αυτές των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων». Αυτά για την πλειοψηφία των σχολείων που δεν ανήκουν στη ζώνη των ΕΑΕΠ. Ας δούμε τώρα τι θα γίνει και με τα σχολεία αυτής της κατηγορίας, στα οποία οι μαθητές σχολάνε στις 2 το μεσημέρι και αν ζητηθεί από τους γονείς τους, μένουν και στο ολοήμερο, μέχρι τις 4.15. «Στις σχολικές μονάδες με ΕΑΕΠ θα λειτουργήσει ολοήμερο πρόγραμμα, με τις διαθέσιμες ώρες των εκπαιδευτικών ΠΕ 70, καθώς και των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων». Αν μετά απ' όλα αυτά μείνει κάποιος... ΠΕ70, έτσι αποκαλείται στα επίσημα κείμενα ο δάσκαλος, να έχει διαθέσιμες ώρες, «προηγείται η δημιουργία και λειτουργία ολοήμερου τμήματος για τους μαθητές των Α', Β', Γ' και Δ' τάξεων και, εφόσον υπάρχει δυνατότητα, δημιουργείται ολοήμερο τμήμα και για τις υπόλοιπες τάξεις». Τα πεμπτάκια και τα εκτάκια μπορούν προφανώς να μένουν μόνα τους στο σπίτι, μέχρι να γυρίσουν οι γονείς τους από τις δουλειές τους...
Οι εξειδικεύσεις

Ας δούμε τώρα πώς εξειδικεύονται οι εντολές του υπουργού Παιδείας. Στις 11/9 και εν συνεχεία στις 12/9, ο περιφερειακός διευθυντής πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Αττικής,Δ. Γκίνης, βαφτίζοντας υπουργική απόφαση την εγκύκλιο Αρβανιτόπουλου, ζητεί από τους διευθυντές των δημοτικών σχολείων Αττικής «να στελεχώσουν με το σύνολο του υπάρχοντος προσωπικού των εκπαιδευτικών ΠΕ70 τις τάξεις του Πρωινού Προγράμματος, υπολογίζοντας ότι χρειάζονται μόνο έναν ΠΕ70 για το Ολοήμερο πρόγραμμα των μη ΕΑΕΠ και κανένα ΠΕ70 για το Ολοήμερο πρόγραμμα των ΕΑΕΠ». «Λαμβάνοντας υπόψη την ενέργεια» αυτή, «να δηλώσουν εντός της ημέρας στις οικείες Δ/νσεις Π.Ε. τα λειτουργικά κενά ή πλεονάσματα (αριθμητικά) σε ΠΕ70». Μάλιστα, ο περιφερειακός διευθυντής Αττικής, ερμηνεύοντας σωστά τις αλλαγές που του προστάζονται, σημειώνει ότι «το Ολοήμερο Πρόγραμμα θα λειτουργήσει κανονικά με άλλη εσωτερική δομή (κυρίως με εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων) κάτι που θα ολοκληρωθεί σταδιακά».
Σύντομη παρένθεση
Ας δούμε τώρα πώς μεταφράζονται τα παραπάνω σε αριθμούς: Τα δημοτικά σχολεία του αναμορφωμένου προγράμματος είναι 1.165. Με βάση τις εγκυκλίους, οι μαθητές των σχολείων αυτών δεν δικαιούνται κανένα δάσκαλο. Αν λειτουργήσει ολοήμερο τμήμα θα είναι από τα διαθέσιμα είτε των δασκάλων είτε των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων. Διαθέσιμες ώρες δεν θα υπάρχουν πλέον, καθώς, όπως τονίζει στην εγκύκλιό του ο Κ. Αρβανιτόπουλος, «το διδακτικό ωράριο των εκπαιδευτικών τηρείται χωρίς παρέκκλιση από όλους». Το δεύτερο θέμα είναι ότι υπάρχουν μεγάλα κενά και στους εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων, παρά τις υποχρεωτικές μετατάξεις που έγιναν από τα γυμνάσια της χώρας. Η ΔΟΕ, με βάση τα στοιχεία που έλαβε από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης, καταγγέλλει ότι λείπουν 1.471 καθηγητές Αγγλικών, Μουσικής και Φυσικής Αγωγής. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι μόνο στον Πειραιά καταγράφονται 350 κενά εκπαιδευτικών ειδικοτήτων. Είναι σαφές λοιπόν ότι στην πλειοψηφία των σχολείων του Αναμορφωμένου Προγράμματος δεν θα λειτουργήσει ολοήμερο.

Να πάμε τώρα και στ' άλλα δημοτικά. Στη συντριπτική πλειονότητα των σχολείων των αστικών κέντρων μέχρι τώρα λειτουργούσαν κατά μέσο όρο τρία ολοήμερα τμήματα των 25 μαθητών και διέθεταν τουλάχιστον 2 δασκάλους. Η αναλογία διδάσκοντα/ μαθητή στα ολοήμερα είναι 1 προς 50. Οι υπόλοιπες ανάγκες καλύπτονταν από εκπαιδευτικό ειδικοτήτων, αλλά υπεύθυνος ήταν ο δάσκαλος. Με τις ρυθμίσεις Αρβανιτόπουλου - Γκίνη, μένει μόνο ένας... ΠΕ70. Άρα, είναι απολύτως λογικό να συμπεράνει κανείς ότι δεν θα λειτουργήσουν εκατοντάδες ολοήμερα τμήματα.

Η ΔΟΕ, με βάση τα στοιχεία από τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, καταγγέλλει ότι τα λειτουργικά κενά είναι τουλάχιστον 5.246. Απ' αυτές τις ελλείψεις οι 1.843 είναι σε δασκάλους, οι 1.101 σε νηπιαγωγούς, οι 1.471 σε καθηγητές Αγγλικών, Γυμναστικής και Μουσικής, ενώ λείπουν 825 εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής. «Ο αριθμός που αναφέρουν οι συνδικαλιστές», δηλώνει ο υπουργός Παιδείας, "είναι πριν απο την έναρξη του σχολικού έτους". Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν όλοι την αξιοπιστία του.

Δεν είναι τυχαίες οι δηλώσεις αυτές. Διαλύοντας ουσιαστικά τα ολοήμερα σχολεία, ο Κ. Αρβανιτόπουλος, ρυθμίζει σε ένα μεγάλο μέρος τα κενά σε εκπαιδευτικό προσωπικό. Σύμφωνα με τη ΔΟΕ, οι δάσκαλοι των ολοήμερων είναι 4.000. Ένα μεγάλο μέρος αυτών των ανθρώπων, με τις ρυθμίσεις Αρβανιτόπουλου, θα μεταφερθούν στην πρωινή ζώνη. Πολλοί απ' αυτούς θα αναγκαστούν να αφήσουν τα σχολεία τους και να μετακινηθούν σε άλλες περιοχές. Με άλλα λόγια, ο υπουργός Παιδείας πάει να καλύψει τα κενά καταργώντας μεγάλα κομμάτια της εκπαίδευσης.

Στον αέρα η εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία
Τώρα ετοιμάζονται να βάλουν χέρι και στα τμήματα ένταξης που φοιτούν παιδιά με αναπηρία και νοητικές δυσκολίες. Παίρνουν τους δασκάλους τους και τους τοποθετούν στα ειδικά σχολεία ή στο πρωινό πρόγραμμα. Η εκπαίδευση περίπου 20.000 παιδιών είναι αυτή τη στιγμή στον αέρα. Θυμηθείτε τι έγινε με τα ΕΠΑΛ. Μέσα σε ένα απόγευμα κατάργησαν 50 ειδικότητες, έβγαλαν σε διαθεσιμότητα 2.200 καθηγητές και άφησαν χωρίς σπουδές 15.000 παιδιά. Αφού κατάργησαν το κομμάτι αυτό, δεν έχουν πλέον κενά. Οι ειδικότητες που καταργήθηκαν θα φέρουν και καταργήσεις σχολείων. Άρα δεν θα έχουν κενά στα σχολεία αυτά. Με την ψήφιση του νομοσχεδίου για το νέο Γενικό και Τεχνολογικό Λύκειο, καταργήθηκαν οι Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑΣ). Σε 102 σχολεία μπαίνει λουκέτο. Πάλι δεν θα έχουν κενά για να καλύψουν. Το ίδιο ισχύει με την ενισχυτική διδασκαλία, που, όπως δηλώνει ο Κ. Αρβανιτόπουλος, θα λειτουργήσει μόνο στην περίπτωση που υπάρξουν χρήματα από το ΕΣΠΑ. Δεν έχεις ενισχυτική διδασκαλία, δεν χρειάζεσαι εκπαιδευτικούς. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση το 2010 υπηρετούσαν 102.000 καθηγητές. Σήμερα υπηρετούν μόλις 73.000. Μόνο σε τρεις μήνες, από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο, αποβλήθηκαν από τα γυμνάσια και τα λύκεια της χώρας 16.000. Στον αριθμό αυτό περιλαμβάνονται και οι συνταξιοδοτήσεις, που στην ουσία είναι εξαναγκαστικές, αλλά και οι 10.000 αναπληρωτές, καθώς και οι καθηγητές ειδικοτήτων που τους μετακόμισαν υποχρεωτικά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Για να υπάρχει τέτοια μείωση και ο υπουργός Παιδείας να δηλώνει ότι «η εικόνα που έχουμε από τις διευθύνσεις είναι καλή», μπορείτε να αντιληφθείτε το μέγεθος των περικοπών (ποσοτικών και ποιοτικών). Άλλο είναι τα πραγματικά κενά και άλλο η πλασματική εικόνα, δήλωσε ο πρόεδρος της ΟΛΜΕ Θ. Κοτσυφάκης και τόνισε ότι το σχολείο κόβεται και ράβεται στα μέτρα του Μνημονίου. Όσο περνάει ο καιρός τόσο θα φαίνεται περισσότερο. Και τότε ο υπουργός, που δεν βλέπει κανένα θέμα, μπορεί να βρεθεί μπροστά σε κατολίσθηση.



______________________
http://www.avgi.gr/article/943739/o-xafnikos-thanatos-tou-oloimerou-sxoleiou

Σάββατο 3 Αυγούστου 2013

Εθισμός στην υποταγή

Σε είδα να κάθεσαι στον καφενέ τον παραλιακό. Μπροστά σου, το ολόγιομο φεγγάρι, φώτιζε το ασημένιο ποτάμι, γέφυρα ανάμεσα στο γαλάζιο της θάλασσας και στο μπλε του ουρανού. Ο κίτρινος χρωστήρας της σελήνης είχε πλάσει το πρόσωπό σου, σαν αρχαϊκή μορφή. Έμοιαζες όλος, ένας βαρύγνωμος στεναγμός. Η ματιά σου είχε σκαρφαλώσει στις απόμακρες κορυφές των αστεριών. Πλησίασα αθόρυβα, με φόβο μήπως καταστρέψω τη στιγμή. Εσύ, με μια κίνηση περίτεχνη του χεριού σου - πεπειραμένος διευθυντής ορχήστρας- με προσκάλεσες δίπλα σου να κάτσω. Χωρίς η ματιά σου να ξεκολλήσει απ’ του ουρανού τον εξαίσιο πίνακα, χωρίς η μορφή σου να εκδιώξει τη γαλήνη, ακούστηκε η φωνή σου, μες’ της νύχτας τη σιγαλιά, παλλόμενη μα καθάρια:

Φίλε μου, αποσυρθήκαμε στους μοντέρνους τόπους εκτοπισμού. Τότε ήταν ο Αϊ Στράτης, τα Γιούρα, το Μακρονήσι. Τώρα είναι το τριάρι, που κάποτε, με καμάρι, επένδυες στα τσιμεντένια του ντουβάρια τον μόχθο μιας ζωής. Είναι η ιδιωτική μας εξορία. Κι οι δρόμοι άδειοι, λεύτεροι, στις πατούσες των φαιών ορδών. Παραδομένοι σ’ αυτούς που έκαμαν ιδεολογία την τυφλή βία. Η πόλη περιφρουρείται από των ραβδούχων το ασύνειδο μίσος. Την ίδια στιγμή λακτίζονται γιατροί, νοσηλευτές. Τσουβαλιάζονται φάρμακα, οροί, κλίνες. Εκτοπίζονται ασθενείς στον προθάλαμο του Άδη. Ο εκπρόσωπος της Ρώμης αυτά διεμήνυσε και οι εντολοδόχοι, του έσπευσαν την επιθυμία του να ικανοποιήσουν, αυθωρεί και παραχρήμα. Να χάσουν τη θέση τους οι άνθρωποι; Η εντολή ξεκάθαρη: η χώρα θα είναι προτεκτοράτο του χρέους. Κι ο ραγιάς σκυφτός εξευτελίζεται στις ουρές του ΙΚΑ. Επαίτης στο ταμείο ανεργίας. Τα παιδιά του δεν χρειάζονται σχολειά. Γι’ αυτό τα κλείσανε. Και εμείς εθιζόμαστε στο δηλητήριο της υποταγής.
Φίλε μου, όταν αρχίζουν να υποψιάζονται τις ιδέες σου, να τις τακτοποιούν, να τις κλειδώνουν σε θυρίδες, μην αδρανείς. Όταν ήχοι παράξενοι, εκκωφαντικοί, τ’ αυτιά σου προσπαθούν να δεσμεύσουν, ή, όταν πάλι παιάνες, λόγοι βαρύγδουποι, ατελεύτητοι, την ατμόσφαιρα κατακλύζουν, ή, όταν μελάνι πολύ χύνεται στο βωμό της ελευθερίας, στης τάξης και του νόμου την διαφύλαξη, μην αμελήσεις «Πάρε μαζί σου νερό. Το μέλλον μας έχει πολύ ξηρασία» Κάποτε οι άσημες φλυαρίες θα τελειώσουν. Τότε όλοι θα προσδοκούν την καινούργια φωνή ν’ ακούσουν, να πιουν νερό καθάριο, φερμένο από των καταρρακτών τα διυλιστήρια. Τόσες μάχες, όμως, τόσος πόνος, τόσες πίκρες, τόσοι στεναγμοί, τόσα όνειρα, να καταχωνιαστούν, όπως-όπως στα σεντούκια της λήθης; Η ιστορία διαμαρτύρεται. Όταν το πλήθος των κομματικών γυρολόγων κτυπήσει την πόρτα σου, να είσαι προσεκτικός.
Μάταιες τυμπανοκρουσίες, άηχες λέξεις, προσπαθούν να κλέψουν τον δικό σου άνεμο. Φόρεσαν την φορεσιά του χαμαιλέοντα, όλοι όσοι πρωτοστάτησαν στην εκποίηση της χώρας. Ανέσυραν από τη ναφθαλίνη λέξεις για την δημοκρατία, για το λαό. Φόρεσαν το ξεφτισμένο προσωπείο του ασυνθηκολόγητου αγωνιστή της δημοκρατίας. Ξεσκόνισαν γι’ άλλη μια φορά, εκείνα τα ξεχασμένα επαναστατικά κοστούμια. Μαζεύτηκαν σε ευρύχωρες αίθουσες. Φώναξαν και τους φωτορεπόρτερ, τους τηλεπαρουσιαστές, τους έγκριτους διαχειριστές της πληροφορίας. Συγκρότησαν ερήμην ημών, Κοινό Τόπο, έτσι τον ονόμασαν, για την οργάνωση, εναλλακτικού, προοδευτικού και αξιόπιστου κυβερνητικού πόλου ικανού να ανατρέψει τις μνημονιακές δυνάμεις. Καμιά φορά αναρωτιέμαι, αυτό θράσος είναι, ή, αμοραλισμός; Οι άλλοτε κραταιοί υπουργοί, όταν τότε, της ημέρες της παντοδυναμίας τους πρόφεραν με αποτροπιασμό ή με ειρωνεία το όνομα του ΣΥΡΙΖΑ, τώρα όμως τι άλλαξε; Και κάθονται στο ίδιο τραπέζι και συνομιλούν, ατάραχοι ευειδείς, ασυνείδητοι. Και εσύ, μέλος του καινούργιου, του σύγχρονου, του απαλλαγμένου από αγκυλώσεις του παρελθόντος, από συνιστώσες και γραφειοκράτες, του ρεαλιστικού, ριζοσπαστικού, αριστερού κόμματος, πως έγινες, ξαφνικά, εγκάρδιος συνομιλητής αυτών των άστεγων της πολιτικής. Μήπως έτσι προσδοκάς κυβέρνηση να κατακτήσεις; Πρόσεχε, φίλε, αν τώρα που σε σχοινί ακροβατούμε, χαθεί η ισορροπία, η πτώση θα είναι ηχηρή και οδυνηρή. Τα λάθη στην πολιτική είτε έγιναν ενσυνείδητα, είτε ασυνείδητα, αφορούν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Πρόσεχε, το τελευταίο που την Ιστορία απασχολεί, είναι η λίμπιντο της καρέκλας.
Σταμάτησες. Το μάτι σου καρφωμένο στων αστεριών την αρμάδα. Πήρες ανάσα βαθειά, έβγαλες στεναγμό απ’ τα έγκατα των σπλάχνων σου και η φωνή σου –φωνή παλικαριού- ακούστηκε και πάλι. Άραγε αυτό επιφύλασσε η ζωή στη αριστερά; Αυτή την αριστερά ονειρευτήκαμε όλα αυτά τα χρόνια της οδοιπορίας μας; . Εύσημα να εισπράττει απ’ τον αντίπαλο;
Όταν η κρύα σιωπή που τώρα τη χερσόνησο περιβρέχει, όταν οι άσημες φλυαρίες σαρωθούν, όταν τα χάρτινα πρόσωπα κουρελιασθούν από τον δικό μας ζωογόνο άνεμο, από την δική μας κραυγή, τότε οι κωδωνοκρουσίες θα είναι μάταιες. Το δίκιο της Ιστορίας είναι μαζί μας.

Μάρκος Δεληγιάννης
Nέα Μάκρη

Παρασκευή 12 Ιουλίου 2013

Μερικές σκέψεις με αφορμή το συνέδριο


Η Συγκυρία και η Ριζοσπαστική Αριστερά

Των Σταμάτη Λεκάτη και Οδυσσέα Αϊβαλή

Το αντικείμενο της πολιτικής πρακτικής είναι η μετατόπιση της εκάστοτε συγκυρίας, δηλαδή της εκπροσώπησης, της συμπύκνωσης και της ολοκλήρωσης των ταξικών συσχετισμών δύναμης. Η συγκυρία αλλάζει ή μετατοπίζεται διαρκώς μέσω των συγκρούσεων που αναπτύσσονται σε όλα τα επίπεδα και σε όλους τους χώρους του κοινωνικού σχηματισμού, από τον  εργασιακό χώρο και την γειτονιά μέχρι το κοινοβούλιο και το εσωτερικό των κομμάτων. Η πολιτική πρακτική ωθεί τη συγκυρία στην κατεύθυνση των ταξικών συμφερόντων που θέλει να εκπροσωπήσει [1].

Αν έτσι έχουν τα πράγματα, η αντικειμενική πραγματικότητα της υποτίμησης της εργασίας, της ανεργίας και της επισφαλούς εργασίας, πρέπει να μετατοπιστεί προς τη διεκδίκηση αιτημάτων του κόσμου της εργασίας με την αδιαπραγμάτευτη ταξική αλληλεγγύη και την αποδόμηση του κοινωνικού αυτοματισμού, όπως  επιτυχημένα έγινε στην ΕΡΤ. 

Η αντίσταση στις ιδιωτικοποιήσεις -που έχουν στόχο τη δημιουργία νέων σφαιρών κερδοφορίας για το κεφάλαιο, σε τμήματα που ανήκαν στο κράτος ως δημόσια αγαθά (νερό, κ.α.)- αποτελεί σημείο συσπείρωσης των εργαζόμενων τάξεων. Η διεκδίκηση δημόσιων αγαθών εμπεριέχει το πρόταγμα της παραγωγής αγαθών που δεν ανήκουν στην σφαίρα των εμπορευμάτων, αμφισβητώντας την κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία. Με αυτόν τον τρόπο, μέσα στον κόσμο των εμπορευμάτων και του κέρδους,  δημιουργούνται κύτταρα όπου οι σχέσεις δεν είναι χρηματικές, τα αγαθά δε θα είναι εμπορεύματα και θα έχουν πρόσβαση σε αυτά ως κοινωνικό δικαίωμα, όλοι οι κάτοικοι της χώρας ανεξάρτητα από κοινωνική τάξη, φύλο και φυλή.  Η αριστερή στρατηγική δεν μπορεί να μην περιλαμβάνει τον αγώνα για δωρεάν πρόσβαση σε όλο και περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες, για κοινωνικό έλεγχο σε σφαίρες της κοινωνικής ζωής. Αυτοί οι αγώνες για την κοινωνική ιδιοποίηση του παραγόμενου πλούτου, εκκινούν ως αμυντικοί αγώνες ενάντια στην τάση επέκτασης του κεφαλαίου και κρυσταλλώνουν την τάση για τον κοινωνικό έλεγχο, τον ριζοσπαστικό μετασχηματισμό κρατικών θεσμών και αμφισβητούν την ηγεμονία του κεφαλαίου. 

Κρίση και συγκυρία 


Η δομική κρίση του καπιταλιστικού συστήματος αποτελεί μια φάση επαναπροσδιορισμού του συσχετισμού κεφαλαίου-εργασίας. Προκειμένου να διευρυνθεί η κερδοφορία του κεφαλαίου ακυρώνονται οι προηγούμενοι ταξικοί συμβιβασμοί και η κρίση κεφαλαίου διαφαίνεται ως ευκαιρία πραγματοποίησης των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων που δεν μπορούσαν να γίνουν κοινωνικά αποδεκτές το προηγούμενο διάστημα μετατρέποντας την σε κρίση εργασίας. Ο στόχος της στρατηγικής του κεφαλαίου είναι η υποτίμηση της εργατικής δύναμης μέσα από την ανίχνευση του χαμηλότερου δυνατού σημείου αναπαραγωγής των κυριαρχούμενων τάξεων. Η λιτότητα προωθείται ως βασικός στόχος του ελληνικού καπιταλισμού ώστε να επιτευχθεί η αύξηση της κερδοφορίας. Η αύξηση του κέρδους γίνεται κυρίως, με τη μείωση των κατώτατων μισθών και της διάλυσης των εργασιακών σχέσεων που προστατεύουν την εργασία, δημιουργώντας φθηνό εργατικό δυναμικό μειώνοντας το κόστος του μεταβλητού κεφαλαίου. Παράλληλα με την καταστροφή κεφαλαίων που δεν αποδίδουν την αναμενόμενη κερδοφορία γίνεται και καταστροφή εργατικού δυναμικού με την παρατεταμένη καθήλωση στην ανεργία ενός μεγάλου κομματιού των εργαζόμενων τάξεων. Έτσι, η αστική τάξη δεν μπορεί να πείσει ότι το συμφέρον της αποτελεί γενικό συμφέρον της κοινωνίας αφού δεν μπορεί να εξασφαλίσει την επιβίωση και την αναπαραγωγή των κυριαρχούμενων τάξεων, και δημιουργείται μία κρίση πολιτικής νομιμοποίησης. 

H Αριστερά, έχοντας ως στόχο την κατάκτηση της πολιτικής ηγεμονίας προς το συμφέρον των εργαζόμενων τάξεων, πρέπει να διαθέτει πολιτική ικανότητα, κατανόηση της κοινωνικής δομής και του πολιτικού χρόνου. Η πολιτική ικανότητα είναι η δυνατότητα του συλλογικού υποκειμένου να αναγνωρίζει κάθε στιγμή τις συνθήκες της εκάστοτε συγκυρίας, να αντιλαμβάνεται τι απαιτεί η συγκεκριμένη στιγμή και να διαθέτει πολιτική δύναμη ώστε να οδηγεί τη συγκυρία προς την κατεύθυνση της δικής του πολιτικής στόχευσης. Η δεύτερη συνθήκη είναι η γνώση των ρυθμών κίνησης του κοινωνικού σχηματισμού και της συγκεκριμένης φάσης από την οποία διέρχεται τη δεδομένη στιγμή.  

Η εσωτερική υποτίμηση ως επιλογή του ελληνικού καπιταλισμού οδήγησε σε ανάκαμψη των κερδών μετά το πρώτο μνημόνιο. Η εσωτερική υποτίμηση αποτελεί γενίκευση της υποτίμησης που είχε επιβληθεί πριν από την κρίση σε τμήματα της εργατικής τάξης όπως τους μετανάστες, τους νέους εργαζόμενους και τις γυναίκες.  

Αντίθετα, είναι λανθασμένη ανάλυση περί «νέο-αποικιοκρατίας» και «αποικίας χρέους» καθώς αθωώνει  τον ελληνικό καπιταλισμό, παρουσιάζοντας το μνημόνιο ως έξωθεν επιβεβλημένο και τους έλληνες ως ένα σώμα που θα παλέψουν όλοι μαζί. Η συγκεκριμένη ανάλυση υιοθετεί πλήρως την κυρίαρχη αστική ιδεολογία, που όντας ηγεμονική, παρουσιάζει το δικό της συμφέρον ως εθνικό συμφέρον. Έτσι, ο έλληνας εκμεταλλευόμενος παρουσιάζεται σαν να έχει κοινά συμφέροντα με τον έλληνα εκμεταλλευτή και αντίθετα συμφέροντα με τον γερμανό εκμεταλλευόμενο ή τον μετανάστη που ζει και εργάζεται στην Ελλάδα. 

Επίσης, θεωρούμε λανθασμένη την αναγωγή σε κρίσιμο πολιτικό διακύβευμα της συγκυρίας, και πρόταγμα από δυνάμεις της αριστεράς, το δίλημμα ευρώ ή δραχμή. Εάν, σύμφωνα και με το σκεπτικό που διατυπώσαμε, ο στόχος είναι η κατάκτηση της πολιτικής ηγεμονίας προς όφελος των εργαζόμενων τάξεων και της ταξικής και πολιτικής εμβάθυνσης, τότε πρέπει να εντοπίσουμε και να αναδείξουμε εκείνες τις αξίες, που οδηγούν σε αυτήν την κατεύθυνση: δημοκρατία, αλληλεγγύη, συνεργατική οικονομία, κατάργηση των μνημονίων λιτότητας, μεταναστευτικό, οικολογία, φεμινισμός, δικαιώματα, διεθνισμός.

Η κουβέντα ευρώ ή δραχμή και με ποιό νόμισμα θα διαχειριστούμε την κρίση, δεν παράγει τέτοια ηγεμονία, για τρεις κυρίως λόγους:  

-ο πρώτος έχει να κάνει  με την ανυπαρξία ταξικής διαφοροποίησης στο συγκεκριμένο αίτημα. Υπάρχουν δεξιοί και αριστεροί, αστοί και προλετάριοι που συμφωνούν τόσο με την έξοδο όσο και με την παραμονή στην Ο.Ν.Ε. Ο σ. Λάσκος στο άρθρο του στο rednotebook, το θέτει πολύ εύστοχα, και δεν έχουμε να συμβάλλουμε σε τίποτα περισσότερο.  

-ο δεύτερος έχει να κάνει με την τοποθέτηση  στο επίκεντρο της επιχειρηματολογίας περί εξόδου, της έννοιας της ανταγωνιστικότητας.

Η ανταγωνιστικότητα είναι ο κεντρικός πυλώνας της Πολιτικής Οικονομίας του καπιταλισμού, από τον Κέυνς μέχρι τον Φρίντμαν, και  η επίκλησή της από αριστερούς οικονομολόγους ως κεντρικό επίδικο στη διαδικασία ανάκαμψης και εξόδου από την κρίση στο σχήμα υποτίμηση εθνικού νομίσματος-> μείωση κόστους εργασίας-> αύξηση ανταγωνιστικότητας-> αύξηση εξαγωγών, μαρτυρά την πλήρη ηγεμόνευση από την ιδεολογία του αντιπάλου και του οικονομισμού. 

Καμία αριστερή πρόταση κοινωνικού μετασχηματισμού και εξόδου από την κρίση δεν μπορεί, κατ΄ αρχήν, να υπάρξει, εάν δε βάζει στο κέντρο της ανάλυσής της τη διεθνιστική αλληλεγγύη των εργατικών τάξεων, των ανθρώπων που φτωχοποιούνται και περιθωριοποιούνται, σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη, ευρωπαϊκή και παγκόσμια, κλίμακα.

 Η πύκνωση των διασυνδέσεων, επαφών και κοινών αγώνων αυτού του κόσμου, των συνδικάτων, κινημάτων, κομμάτων της ριζοσπαστικής αριστεράς -τουλάχιστον της Ευρώπης-  είναι εκ των ων ουκ άνευ, σε κοινά μέτωπα και αγώνες κατά της ανεργίας και των μνημονίων, για την υπεράσπιση του κοινωνικού κράτους και του κράτους πρόνοιας, για δίκαιο φορολογικό σύστημα, για την κοινωνικοποίηση και το δημοκρατικό έλεγχο των τραπεζών και των δημόσιων αγαθών.  

- ο τρίτος έχει να κάνει με τον αντιδιαλεκτικό χαρακτήρα του αιτήματος:   

Το δίλημμα ευρώ ή δραχμή δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια στιγμή της ταξικής σύγκρουσης που θα έρθει όταν έρθει, αν έρθει και θα απαντηθεί στις συνθήκες που θα μπει από το κίνημα. Και όσο πιο στερεή είναι η ηγεμονία που θα έχουμε χτίσει ως αριστερά και κυβέρνηση, τόσο πιο πειστική θα είναι η απάντηση του κινήματος. Όσο περισσότερο χειραφετείται η κοινωνία στη σύγκρουσή της με την ευρωπαϊκή και ελληνική αστική τάξη, και εμπλέκεται ο λαϊκός παράγοντας, αντί να αναθέτει,  τόσο  περισσότερες είναι οι πιθανότητες να κερδίσουμε χώρο μέσα στην Ε.Ε. και τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες, σε μια πιθανή έξοδο από την Ο.Ν.Ε,  να τη διαχειριστούμε προς μια κοινωνικά δίκαιη, ριζοσπαστική και κινηματική κατεύθυνση. 

 Η από πριν συμφωνία του κόσμου για έξοδο και δραχμή στο δεδομένο ταξικό συσχετισμό και ηγεμονία, είναι σχήμα αντιδιαλεκτικό, και δεν παρέχει καμία δέσμευση, όταν μάλιστα μια τέτοια έξοδος θα είχε δυσμενέστατες επιπτώσεις στην κοινωνία και στην υλική της αναπαραγωγή.

Κινήματα   


Η ανυποχώρητη στήριξη των κινημάτων και η ανάδειξη τους στην κεντρική πολιτική Η ΕΡΤ και το κίνημα αλληλεγγύης δείχνει τον δρόμο, ενώ η στάση στην επιστράτευση των καθηγητών (ΟΛΜΕ) ως αντιπαράδειγμα φανερώνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει συμβιβασμός με την μνημονιακή πολιτική. Η ένταση της επίθεσης του κεφαλαίου στον κόσμο της εργασίας δεν θα σταματήσει όσο δεν υπάρχουν σοβαρές αντιστάσεις που θα τολμούν να επιτίθενται και να επαναδιεκδικούν κεκτημένα συνδεδεμένα με την κεντρική πολιτική ανατροπής. 

Η μετατροπή της κρίσης κεφαλαίου σε κρίση εργασίας με αφορμή καταρχήν την κρίση χρέους, αντιμετωπίζεται με ξεκάθαρη ταξική μεροληψία υπέρ της εργατικής τάξης, με την στήριξη κινημάτων και με την καλλιέργεια της διεθνιστικής αλληλεγγύης. 

Η μαζική κινητοποίηση στην ΕΡΤ δείχνει τον δρόμο πάλης ενός κόμματος της ριζοσπαστικής αριστεράς που έχει στόχο να εντάξει στις γραμμές του τον κόσμο της εργασίας και να αντεπιτεθεί στο κεφάλαιο, δημιουργώντας ρηγματώσεις στην πολιτική του έως την τελικά νίκη. 

Η συμμετοχή και η ενδυνάμωση αυθόρμητων κινημάτων, με σεβασμό στην αυτονομία τους και η ενσωμάτωση τους στο κεντρικό πολιτικό πρόταγμα, πρέπει να είναι ένα από τα βασικά συστατικά στοιχεία της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ. Το παράδειγμα της ΕΡΤ και της Τουρκίας επιβεβαιώνει ότι τοπικά ή μεμονωμένα κινήματα μπορούν να μετατραπούν σε θρυαλλίδα, για κεντρικά επίδικα που αμφισβητούν την κυρίαρχη πολιτική. Ενώ σε πιο προωθημένη μορφή μπορούν να διεκδικούν αιτήματα που αμφισβητούν τους μονόδρομους της αστικής τάξης και παλεύουν για μία οικονομία όπου οι ανάγκες των ανθρώπων θα είναι πάνω από τα κέρδη και την κοινωνική ιδιοποίηση του παραγόμενου πλούτου. 

Αλληλέγγυα Οικονομία και Αυτοδιαχείριση 

Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα έχουν αναπτυχθεί μία σειρά δράσεων και συνεταιριστικών εγχειρημάτων, που θα μπορούσαν να καταχωρηθούν με τον τίτλο της Αλληλέγγυας Οικονομίας, και ενδεικτικά αφορά κοινωνικά φαρμακεία, κοινωνικά ιατρεία και ωδεία, κοινωνικούς συνεταιρισμούς και παντοπωλεία, τράπεζες χρόνου, χωρίς μεσάζοντες, αυτοδιαχειριζόμενα  εργοστάσια, συνεταιριστικά καφενεία, ελεύθερο λογισμικό κ.α.

Πρόκειται για εγχειρήματα που λειτουργούν με γενικές συνελεύσεις στη βάση της ισότητας, της αυτοδιαχείρισης και αυτοοργάνωσης, θέτοντας στο κέντρο τις κοινωνικές ανάγκες, τη δημοκρατία, την ισότητα στις αμοιβές και την κοινωνικοποίηση των κερδών, αμφισβητώντας στην πράξη τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και τη σχέση κεφάλαιο-εργασία, το κέρδος και την εκμετάλλευση.

Ουσιαστικά είναι μία διαδικασία που βάζει το κίνημα και τις συλλογικότητες να υλοποιήσουν τις διεκδικήσεις τους, και να σταματήσουν το στείρο καταγγελτικό λόγο, υλοποιώντας συνθήκες και δομές στον αντίποδα των κυρίαρχων, βάζοντας σε κίνηση τη δημιουργικότητα του δυναμικού τους, προκαλώντας όλους να πραγματοποιήσουν το σύνθημα «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός».

Με την έννοια αυτή η Αλληλέγγυα Οικονομία δεν έρχεται να απαντήσει στην οικονομική κρίση ή να υποκαταστήσει το κράτος πρόνοιας, αλλά να συγκροτήσει το δικό μας αντιπαράδειγμα οικονομικής ανάπτυξης, παραγωγικών σχέσεων και δομών κοινωνικής πρόνοιας, με εργαζόμενους και χρήστες των υπηρεσιών –όπου αυτό είναι δυνατό-  της κάθε δομής να συναποφασίζουν δημοκρατικά.

Σε αυτή τη λογική ο ΣΥΡΙΖΑ και μία κυβέρνηση της αριστεράς πρέπει όχι μόνο να δώσει χώρο σε τέτοιες δομές, αλλά να εκπονήσει ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης, όπου η Α.Ο. να αποτελεί έναν από τους πυλώνες της. Πυλώνας που μετασχηματίζει κοινωνικά και ανατρέπει τον ταξικό συσχετισμό, τοποθετώντας το λαϊκό παράγοντα στο κέντρο αποφάσεων της οργάνωσης οικονομίας και κοινωνίας. Πυλώνας που εμβαθύνει στη δημοκρατία, την αλληλεγγύη και τη συνεργασία, αναδεικνύει τις κοινωνικές ανάγκες, διαπαιδαγωγεί ακόμα και στη συνδιαμόρφωση αυτών των αναγκών, αποδυναμώνοντας τις κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες ατομοκεντρικές αντιλήψεις και πρακτικές.

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στη ΒΙΟ.ΜΕ., ως το κορυφαίο ουσιαστικά και συμβολικά παράδειγμα εργατικής αυτοδιαχείρισης. Τη στιγμή που το σύστημα καταστρέφει κεφάλαιο, κλείνοντας εργοστάσια και απολύοντας χιλιάδες εργαζόμενους/ες, οι τελευταίοι αναλαμβάνουν την ανάκτηση του εργοστασίου, και μέσα από τη λαϊκή τους συνέλευση και την αλληλεγγύη του κινήματος, επανεκκίνει την παραγωγή  διεκδικώντας τη συλλογική και ατομική αυτονομία και αξιοπρέπεια.

Η στήριξη από μεριάς της αριστεράς και του ΣΥΡΙΖΑ του εγχειρήματος ΒΙΟ.ΜΕ. με όλες τις δυνάμεις μας, είναι μονόδρομος, απαντώντας στην πράξη για τον τρόπο ανάσχεσης των απολύσεων και της ανεργίας,   αφαιρώντας πόρους από το κεφάλαιο και διαθέτοντας τους στον αγώνα υπέρ της κοινωνικής χειραφέτησης.

Δημιουργώντας το κόμμα του κόσμου της εργασίας Η κοινωνική βάση του Σύριζα που τον στήριξε εκλογικά τον Μάη και τον Ιούνη του 2012 αποτελείται κατά πλειοψηφία από μισθωτούς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, άνεργους και νέους σε ηλικία, τους ηττημένους δηλαδή από την μνημονιακή πολιτική. Ένας από τους βασικούς στόχους θα πρέπει να είναι η πολιτική έκφραση και η ένταξη αυτού του κόσμου στις γραμμές του κόμματος και η δημιουργία οργανικών σχέσεων με τις εργαζόμενες τάξεις εκεί που ζουν και εκεί που δουλεύουν. 

Το πολιτικό επίδικο μιάς στρατηγικής της αριστεράς είναι το «πώς  να συλλάβουμε ένα ριζικό μετασχηματισμό του κράτους συναρθρώνοντας τη διεύρυνση και το βάθεμα των θεσμών της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και των ελευθεριών με την ανάπτυξη μορφών άμεσης δημοκρατίας στη βάση και τη διασπορά αυτοδιαχειριστικών εστιών» [2].

 Ξεκινώντας από τη βάση, φαίνεται απαραίτητη η δημιουργία και η ενίσχυση δομών γειτονιάς, όπως λαϊκές συνελεύσεις και εργατικές λέσχες, με οριζόντια επικοινωνία με άλλες δομές. Οι δομές γειτονιάς μπορούν να αποτελέσουν κύτταρα αντίστασης, διεκδίκησης και ριζοσπαστικοποίησης. Αρχίζοντας από άμεσα ζητήματα και τοπικά κινήματα (περιβάλλον, ιδιωτικοποιήσεις, αντιφασιστικό, υπερχρεωμένα νοικοκυριά) με στόχο την αναγωγή όλων αυτών των αιτημάτων σε κεντρικά πολιτικά επίδικα, όπου όλα τα χτυπήματα θα έχουν τον ίδιο στόχο, την ανατροπή της μνημονιακής πολιτικής και την κυβέρνηση του κόσμου της εργασίας. Στις δομές της γειτονιάς χρειάζεται να ενταχθούν άνεργοι, επισφαλώς εργαζόμενοι και μετανάστες ώστε να μετατραπούν σε κοινωνικές ομάδες διεκδίκησης. Παράλληλα, χρειάζεται να δοθεί έμφαση στην λειτουργία κλαδικών οργανώσεων εντός του κόμματος που θα οδηγούν τον κόσμο που εντάσσεται στο κόμμα σε μία εργατική ρι-ζοσπαστικοποίηση, διεκδικώντας άμεσα εργασιακά αιτήματα. 

Σε επίπεδο τοπικών οργανώσεων, με βάση την μέχρι τώρα εμπειρία, το κόμμα μπορεί να αποτελέσει τον συλλογικό διανοούμενο, που θα έρχεται σε αντιπαράθεση με τα δομικά στοιχεία της κυρίαρχης ιδεολογίας, τον ρατσισμό, τον εθνικισμό, τον σεξισμό, οικοδομώντας μία νέα ταυτότητα στα μέλη. 

Η ένταξη στο κόμμα μισθωτών εργαζομένων, ανέργων και επισφαλώς εργαζομένων είναι βασικός στόχος για τη διατήρηση της ριζοσπαστικότητας του ΣΥΡΙΖΑ. Ο κόσμος της εργασίας που στήριξε εκλογικά τον ΣΥΡΙΖΑ είναι αναγκαίο να ενταχθεί κομματικά, να συνδιαμορφώσει την πολιτική του και να ενεργοποιηθεί στον συλλογικό αγώνα.  

Βασικό χαρακτηριστικό του κόμματος της Ριζοσπαστικής Αριστεράς είναι η εσωτερική δημοκρατία έτσι ώστε το κόμμα να αποτελεί πρόπλασμα της κοινωνίας που θέλουμε να οικοδομήσουμε. O μόνος τρόπος αντιμετώπισης της γραφειοκρατίας είναι οι δομές άμεσης δημοκρατίας μέσα στο κόμμα και η πολιτικοποίηση όλων των μελών, ώστε να μειώνεται η απόσταση μεταξύ στελεχών και μελών [3].


 Σημειώσεις:


 1.Πουλαντζάς, Ν. (1975α): Πολιτική εξουσία και κοινωνικές τάξεις, θεμέλιο, Αθήνα. 
2. Πουλαντζάς, Ν. (1977): Το κράτος, η εξουσία, ο σοσιαλισμός,Θεμέλιο, Αθήνα.
 3. Γιώργος Σκουλάς:  «Εννοιολόγηση της θεωρίας του Γκράμσι για την Ηγεμονία και το Κράτος»,  Θέσεις


Οδυσσέας Αϊβαλής, Σταμάτης Λεκάτης, 


RED
Notebookhttp://www.rednotebook.gr/details.php?id=10197

_______________________________________
*από την εφημ. Η ΑΥΓΗ Τετάρτη 10.07.2013
http://www.avgi.gr/editor/588528

Σάββατο 6 Ιουλίου 2013

Παιδιά σηκωθείτε - Μαρία Δημητριάδη

Νίκος Μπελογιάννης: «Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα»

Επίκαιρος Ν. Μπελογιάννης

«...ο λαός υπόφερνε (...). Είχε γονατίσει από τους φόρους, κι η τοκογλυφία ερχότανε ύστερα να του δώσει τη χαριστική βολή. 

Αφήνω κατά μέρος κάθε δική μου περιγραφή και παίρνω ένα κομμάτι από την Ιστορία του Καρολίδη, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο: "Την εποχή εκείνη η χώρα εσπαράζετο υπό της φυγοδικίας και των συμμοριών τοκογλύφων, οίτινες εν συνεργασία προς τους ταμίας του κράτους και αυτούς ακόμα τους δικαστάς είχον δημιουργήσει αλληλεγγύην και κατέτρωγαν τας σάρκας του λαού" (...). Κι έτσι, τοκογλύφοι, κομματάρχες, δικαστές, ταμίες, Εθνοτράπεζα, κράτος και ληστές - τούτοι οι τελευταίοι πολύ λιγότερο από τους άλλους - εκτελούσαν το ίδιο "εθνοφελές" έργο: Την ερήμωση της χώρας και τον αφανισμό του λαού. Και στο αντιλαϊκό τούτο όργιο, έρχονται και οι ξένοι κεφαλαιούχοι να πάρουν μια από τις καλύτερες θέσεις».

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Νίκου Μπελογιάννης «Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα». Πρόκειται για μια μελέτη που έγραψε ο Ν. Μπελογιάννη μετά την απελευθέρωση της χώρας μας από τους Γερμανοϊταλούς.

Θα μπορούσε να υπάρξει πιο χαρακτηριστική περιγραφή για την σημερινή κατάσταση που βιώνουμε;

Δευτέρα 1 Ιουλίου 2013

Μονόλογοι προσυνεδριακοί

 του Μάρκου Δεληγιάννη  

Σε είδα πάλι σκεπτικό να βηματίζεις στη γνωστή την προκυμαία. Η ματιά σου ανυπόμονη σάρωνε του λιμανιού το έμπα. Περίμενες το δικό σου το βαπόρι, επιτέλους , ολόφωτο, να φανεί στου ορίζοντα το βάθος, εκεί, που τα όνειρα πεθαίνουν, εκεί, που τα δάκρυα γεννιούνται. Αλήθεια, σκεφτόσουν, πόσα βαπόρια βούλιαξαν μέσα στης λήθης τα μαύρα τα νερά; Λιγόστεψαν τα πλοία. Μα και τα λιμάνια. Όλο και λιγότερα λιμάνια απέμειναν . Μήπως κι οι ναύτες οι πραγματικοί δεν λιγόστεψαν κι αυτοί. Ατένιζες γι’ άλλη μια φορά της θάλασσας τα βάθη. Τίποτα. Πεντακάθαρος ο ουρανός. Η προκυμαία άδεια. Οι λιμανίσιοι γλάροι ήρεμοι συμπληρώνουνε το βραδινό τους φαγητό. Αυτοί ξέρουν. Καμία άφιξη για απόψε δεν έχουν καταγράψει. Η προσμονή σε κούρασε στ’ αλήθεια. Ένοιωσες την ανάγκη να βρεθείς για λίγο, σε κείνη τη γνωστή την αίθουσα των συναθροίσεων. Εκεί, που συνεδριάζουν, όσοι ξεμπαρκάρισαν, αλλά κι όσοι μπαρκάρισαν για να δραπετεύσουν απ’ την πραγματικότητα. Σκέφτηκες: Ας κάνω ένα διάλειμμα κι εγκατέλειψες τον λιμανίσιο ντόκο. Σ’ έσπρωχνε η ανάγκη. Ήθελες με κάποιον να μιλήσεις. Τα βήματά σου σ’ έφεραν σ’ αυτό το μέρος το γνωστό. Έμοιαζες ναυτικός, που νοιώθει στοργή, μόνο σαν βρεθεί μες’ του μπαρ τη θολή ατμόσφαιρα. Έτσι κι εσύ, ανάγκη μεγάλη είχες, ανάμεσα σε συντρόφους να βρεθείς. Να πεις εκείνη την παλιά, τη χιλιοειπωμένη ιστορία. Ν’ αφουγκραστείς των λέξεων το βουητό, καθώς ίπτανται στης αίθουσας την οροφή, λίγο πριν χαθούν. Η ξυλοδεσιά της σκεπής θα τις ρουφήξει. Όπως ακριβώς οι ναυτικοί, μόνο που αυτοί διηγούνται το στεναγμό κάποιου γρήγορου αποχαιρετισμού στ’ άδεια μπουκάλια του ουίσκι, ενώ, εσύ απευθυνόσουν σε ακροατήριο ανθρώπων κουρασμένων.

Όταν γύρισες ξανά στης αναμονής την μονοτονία, εκεί, στου λιμανιού την αποβάθρα, έκπληκτος διαπίστωσες, ότι το μπάρκο που με τόση λαχτάρα καρτερούσες, πριν από λίγο, είχε αποπλεύσει. Του αποχαιρετισμού τα σφυρίγματα, ακόμη αντηχούσαν. Η λιγνόκορμη σιλουέτα του καπνού, καθώς ξεπηδούσε απ’ το αβυσσαλέο στόμα της τσιμινιέρας, σκαρφάλωνε στου ουρανού τα δώματα, αφήνοντας πίσω της μαύρα αχνάρια.

Απαρηγόρητος, έτρεξες πίσω στους συντρόφους σου. Χάθηκες όμως, μέσα στων αναίτιων λέξεων τα στενοσόκακα. Οι ταμπέλες των δρόμων, ξεθωριασμένες απ’ του χρόνου τον εναγκαλισμό, περισσότερο σε μπέρδευαν, παρά σε διαφώτιζαν. Ρώτησες κάποιους. Μα κι αυτών ο λόγος ήταν τόσο ασαφής. Μουρμούριζαν κάτι για αντικειμενικό παράγοντα, κάτι για υποκειμενικές συνθήκες, για ωρίμανση των λαϊκών μαζών, για Ευρώπη των λαών. Τα λόγια τους, ήχησαν σαν νόμισμα πολυχρησιμοποιημένο, στου χρηματιστηρίου την αρένα. Στράφηκες σε κάποιους άλλους, μα αυτοί σημασία δεν σου έδωσαν καμιά. Τους είχε απορροφήσει η έκδοση . ληξιαρχικής πράξης θανάτου του πιο ζωντανού, του πιο δραστήριου κομματιού της ριζοσπαστικής αριστεράς, του Πλουραλισμού! Βιάζονταν να μισθώσουν πεπειραμένους εργολάβους κηδειών, ώστε η τελετή να είναι εντυπωσιακή. Στρατολόγησαν, μάλιστα, και ένα σωρό βαστάζους κατάλληλους για τέτοιες δουλειές. Αναρωτήθηκες: Άραγε μιλάμε την ίδια γλώσσα; Μπορούμε να συμβιώσουμε κάτω απ’ την ίδια στέγη, οι βαρύγδουποι αναλυτές του χαμού και οι εραστές της ζωής; Τούτες τις δύσκολες στιγμές, που οι θλιβεροί θιασάρχες επιδιώκουν να στήσουν το ίδιο κακοπαιγμένο έργο, με τον ίδιο ατάλαντο σκηνοθέτη, με τους ίδιους ξοφλημένους ηθοποιούς, με αδηφάγους παραγωγούς μόνη ελπίδα, είναι η δράση, η πολιτική δράση. Μόνο αυτή μπορεί να γίνει η δύναμη, ο κυματοθραύστης που θ’ αποκρούσει τον ολοκληρωτισμό.

Σύντροφε, μην βαυκαλίζεσαι με φρούδες ελπίδες. Μην προσδοκάς πλοίο να καλωσορίσεις. Πλοίο που θα σε ταξιδέψει σε θάλασσες καινούργιες. Εδώ, σε τούτο το λιμάνι, πίσω από τους δασωμένους λόφους θα χαρούμε το ξημέρωμα.

Η αγρύπνια στης ΕΡΤ το μετερίζι πρέπει να έχει αίσιο τέλος. Χρόνια τώρα, ο αμοραλισμός κατευθύνει τους καλοθρεμμένους πραίτορες, κι αυτοί φαίνεται να μην ορρωδούν προ ουδενός. Τους είδατε παρατεταγμένους, με τις πλουμιστές γραβάτες να ορκίζονται πίστη, στων μνημονίων τις αξιώσεις. Βέβαια όλα αυτά γίνονται για του λαού το καλό. Γι’ αυτό φροντίζουν οι προγάστορες ύπατοι. Μοχθούν νυχθημερόν. Συναγωνίζονται ποιος, πρώτος από όλους θα επιβάλει τη σιγή τάφου στη έρημη χώρα. Η αγρύπνια, σύντροφοι, να συνεχιστεί. Αν δικαιωθούν οι εργαζόμενοι εδώ, στην ΕΡΤ, αυτόματα η νιότη θα σηκώσει οδόφραγμα ενάντια στους ληστές του αύριο. Ο κόσμος είναι ωραίος κι αξίζει τον κόπο ν’ αγωνιστείς γι’ αυτόν. Εμείς σύντροφοι, δεν θέλουμε τίποτα, παρά μόνο του παιδιού το άδολο γέλιο να διατηρήσουμε αμόλευτο, της ετοιμόγεννης την κραυγή να την κάνουμε τραγούδι, του αβόλευτου τον στεναγμό να τον κάνουμε χορό.
Ζούμε στιγμές μοναδικές. Άδικο είναι να τις σπαταλήσουμε στων λέξεων την αοριστία, στης ματαιοδοξίας το ναρκωτικό. Η Ιστορία αγρυπνεί. 

Μάρκος Δεληγιάννης

Πέμπτη 11 Απριλίου 2013

Οι ρίζες του ευρωπαϊκού φεντεραλισμού στον αναρχισμό

Εσχάτως, οι λέξεις «ευρωπαϊκή ενοποίηση» τείνουν να ταυτιστούν με έναν μηχανισμό στερούμενο δημοκρατικής νομιμοποίησης, ο οποίος επιβάλλει εκβιαστικά αντιλαϊκές πολιτικές στους λαούς της Ευρώπης, ιδίως στον Νότο

Του Γιάννη Γούναρη*

Η αντίληψη αυτή ενισχύεται από την τάση πολλών, τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στις εθνικές πρωτεύουσες, να διεκδικούν μονομερώς τον τίτλο «ευρωπαϊστής», υπερασπιζόμενοι πολιτικές που μόνο υπέρ της Ευρώπης δεν είναι. Το ακριβώς αντίθετο – οδηγούν στην αποδόμηση της Ενωσης. Κι όμως, η Ευρωπαϊκή Ιδέα ανάγεται, ως πολιτική φιλοσοφία, στις ιδεολογικές ζυμώσεις των μέσων του 19ου αιώνα και έχει ρίζες που θα προκαλούσαν έκπληξη. Πόσοι, άραγε, γνωρίζουν ότι οι διανοητές του αναρχισμού του 19ου αιώνα ήταν από τους πρώτους που καλλιέργησαν το όραμα της ένωσης των ευρωπαϊκών λαών σε μια δημοκρατική ομοσπονδία; Ας ξεχωρίσουμε τους τρεις γνωστότερους αναρχικούς εκείνου του αιώνα: τον Πιερ-Ζοζέφ Προυντόν, τον Πιοτρ Κροπότκιν και τον Μιχαήλ Μπακούνιν.
36a
Ο Προυντόν ήταν επιφυλακτικός έναντι των σχεδίων για μια ευρωπαϊκή ομοσπονδία, εφόσον αυτή γινόταν αντιληπτή ως μια «συμμαχία» μεταξύ εθνικών κρατών και υπό την προεδρία ενός μόνιμου Συμβουλίου. Ο φόβος του, επίκαιρος όσο ποτέ σήμερα, ήταν ότι, εφόσον κάθε κράτος θα είχε αριθμό ψήφων στο Συμβούλιο ανάλογο του πληθυσμού του, τα μικρά κράτη-μέλη θα υποτάσσονταν στα μεγάλα. Χρησιμοποιώντας τον όρο «ομοσπονδία», ο Προυντόν δεν εννοεί μια ομοσπονδία κρατών, διότι η ομοσπονδιακή αρχή αρχίζει από το πιο απλό επίπεδο της κοινωνίας σε τοπική κλίμακα και όσο το δυνατόν περισσότερο υπό τον άμεσο έλεγχο του λαού. Στη συνέχεια, η ομοσπονδιακή οργάνωση εξελίσσεται, ώσπου η φεντεραλιστική Ευρώπη να προβάλει ως μια πολυεπίπεδη «ομοσπονδία των ομοσπονδιών».

36b
Ο Κροπότκιν, ευρισκόμενος στην (ομοσπονδιακή) Ελβετία τη δεκαετία του 1870, σχημάτισε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα μιας κοινωνίας διεπόμενης από αυθόρμητη ελευθερία, χωρίς την εξουσία και την κατεύθυνση εκ των άνω, την οποία είχε οραματιστεί ήδη από την αρχή της πολιτικής του πορείας. Η σκέψη του Κροπότκιν μπορεί να ερμηνευθεί, εφεξής, ως μια απόπειρα ένταξης του αναρχισμού, του φεντεραλισμού και της περιφερειακής οργάνωσης σε ένα ενιαίο, συνεκτικό πολιτικό πλαίσιο. Δηλαδή, ο Κροπότκιν είχε, όπως και ο Προυντόν, καταλήξει σε έναν φεντεραλισμό μεταξύ ανεξάρτητων πολιτικών μονάδων, για τις οποίες το καλύτερο μοντέλο οργάνωσης ήταν αυτό των μικρής κλίμακας ανθρώπινων κοινωνιών.

36c
Ο Μπακούνιν ήταν μέλος της Ενωσης για την Ειρήνη και την Ελευθερία, η οποία συνεδρίασε για πρώτη φορά στη Γενεύη το 1867, με τη συμμετοχή προσωπικοτήτων όπως ο Τζουζέπε Γκαριμπάλντι, ο Βικτόρ Ουγκό και ο Τζον Στιούαρτ Μιλ. Από τα δεκατρία σημεία που υπέβαλε ο Μπακούνιν στην Ενωση –και έγιναν δεκτά ομοφώνως- προβάλλει η εικόνα της δημοκρατικής ευρωπαϊκής ομοσπονδιακής ένωσης που είχε κατά νου ως «μόνος δρόμος για τον θρίαμβο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης και για το οριστικό τέλος στον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των λαών που αποτελούν την ευρωπαϊκή οικογένεια». Για τον Μπακούνιν, αυτή η ευρωπαϊκή ομοσπονδία δεν θα μπορέσει να προκύψει ανάμεσα σε κράτη που συγκροτούνται κατά το συγκεντρωτικό των εξουσιών μοντέλο. Απέναντι στην κλασική κρατική δομή, ο Μπακούνιν αντιπαραθέτει μια νέα και έχουσα «ως μοναδική αρχή την ελεύθερη ομοσπονδιοποίηση των ατόμων σε κοινότητες, των κοινοτήτων σε περιφέρειες, των περιφερειών σε έθνη και αυτών σε Ηνωμένες Πολιτείες, πρώτα της Ευρώπης και μετά ολόκληρου του κόσμου». Ο Μπακούνιν φρόντισε, εξάλλου, να τονίσει την αποδοχή της ελεύθερης απόσχισης από την ευρωπαϊκή ομοσπονδιακή ένωση, διότι «το δικαίωμα στην ελεύθερη ένωση και στην εξίσου ελεύθερη απόσχιση είναι πρώτο και κύριο μεταξύ όλων των πολιτικών δικαιωμάτων. Χωρίς αυτό, μια ομοσπονδία δεν θα ήταν τίποτε άλλο παρά συγκαλυμμένος συγκεντρωτισμός».

Δεν χρειάζεται μεγάλος κόπος για να φτάσει κανείς στη διαπίστωση ότι η σημερινή Ευρωπαϊκή Ενωση απέχει έτη φωτός από την ελεύθερη φεντεραλιστική ένωση που περιγράφουν οι αναρχικοί διανοητές του 19ου αιώνα, αλλά και που είχαν στο νου τους οι πρώτοι θεμελιωτές της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Μάλιστα, θα λέγαμε ότι η Ενωση, αντίθετα στις ιδέες και τις προτάσεις που υπάρχουν για την ενίσχυση της δημοκρατικής της νομιμοποίησης, τείνει να εξελιχθεί στον συγκεντρωτικό μηχανισμό για τον οποίο μας είχαν προειδοποιήσει. Οι αιρετικές –αλλά και προφητικές- φωνές τους πρότειναν έναν διαφορετικό και ίσως γνησιότερο φεντεραλισμό, ως θεσμικό μέσο αποκέντρωσης και διάχυσης της εξουσίας με την όσο το δυνατόν αμεσότερη εμπλοκή των πολιτών στην άσκησή της. Σε μια Ευρωπαϊκή Ενωση που σήμερα αναζητά την επανίδρυσή της πάνω στις αρχές της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης, ίσως δεν θα ήταν άστοχο να τους θυμηθούμε.

____________
* Ο Γιάννης Γούναρης είναι δικηγόρος, κάτοχος LL.M. από το London School of Economics και υποψήφιος διδάκτωρ Νομικής στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών


_____________________________
http://www.efsyn.gr/?p=37677
07/04/2013

Δευτέρα 8 Απριλίου 2013

Κώστας Αξελός: Ο στοχαστής των ανοιχτών οριζόντων



του Κώστα Κατσουλάρη*

Μια ολόκληρη εποχή έκλεισε με το θάνατο στο Παρίσι του τελευταίου μεγάλου Έλληνα φιλοσόφου Κώστα Αξελού. Μια εποχή που, συμβολικά, ξεκίνησε πάνω από μισό αιώνα πριν, στο κατάστρωμα του πλοίου «Ματαρόα».

Τότε, εν έτη 1945, με ευθύνη του διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Οκτάβιου Μερλιέ, το πλοίο απέπλευσε με κατεύθυνση τη νότιο Ιταλία, προσφέροντας έξοδο διαφυγής, συχνά και σωτηρίας, σε πολλές δεκάδες ελληνόπουλα, που έμελλε να εξελιχθούν σε μείζονες προσωπικότητες της τέχνης, των γραμμάτων και της επιστήμης. Ανάμεσα στους Σβορώνο, Προβελέγγιο, Κρανάκη, Κουλεντιανό, Χατζηλαζάρου, Ξενάκη, Κύρου και πολλούς άλλους, βρίσκονταν και τρεις άντρες στα είκοσι και κάτι τους χρόνια οι οποίοι, με ορμητήριο τη γαλλική πρωτεύουσα, επηρέασαν τις επόμενες δεκαετίες σημαντικά την ευρωπαϊκή σκέψη και φιλοσοφία: Ο Κορνήλιος Καστοριάδης (1922-1997), ο Κώστας Παπαϊωάννου (1925-1981) και ο Κώστας Αξελός (1924-2010), παρά τις σημαντικές μεταξύ τους διαφορές, στήριξαν το έργο τους στη μελέτη και ανανέωση της αρχαιοελληνικής παρακαταθήκης, προτείνοντας πρωτότυπες απαντήσεις σε θεμελιώδη πολιτικά και φιλοσοφικά προβλήματα.

Και οι τρεις ήταν αριστεροί, ενταγμένοι σε αντιστασιακές οργανώσεις, κινδύνεψαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν, αλλά σύντομα διαχώρισαν τη θέση τους από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος και γενικότερα από τον Σταλινισμό. Η στάση τους αυτή, την οποία κράτησαν με συνέπεια μέσα στα χρόνια, σε συνδυασμό με την αίγλη που απέκτησαν ζώντας, διδάσκοντας και γράφοντας στη Γαλλία, υπήρξε φάρος και για πολλούς νεότερους Έλληνες στοχαστές, φιλοσόφους, πολιτικούς επιστήμονες, που βρέθηκαν στο Παρίσι τη δεκαετία του 60 και του 70, συντείνοντας έτσι, απρογραμμάτιστα, στη δημιουργία ενός ισχυρού αντισταλινικού αριστερού ρεύματος, το οποίο και διέσωσε την τιμή της ελληνικής, σοβιετόφιλης και σκληροπυρηνικά σταλινικής Αριστεράς.

Ειδικότερα ο Αξελός, παρότι γεννημένος σε αστική οικογένεια, ανήλικος ακόμη, πήρε μέρος στην Αντίσταση, ως μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, διακηρύσσοντας ότι «ο πραγματικός κομμουνιστής πρέπει να κρατάει στο ένα χέρι το όπλο και στο άλλο τα βιβλία του Ρίλκε». Το 1944, στα Δεκεμβριανά, έζησε εικονική εκτέλεση στα κρατητήρια της Ασφάλειας, φυλακίστηκε σε στρατόπεδο και τελικά απέδρασε, με αποτέλεσμα να καταδικαστεί ερήμην του σε θάνατο από κάποιο στρατοδικείο. Λίγο καιρό μετά διεγράφη από το Κομμουνιστικό Κόμμα.

Ο νεαρός Αξελός εκδήλωσε από πολύ νωρίς τα φιλοσοφικά και στοχαστικά του ενδιαφέροντα, μελετώντας Νίτσε, Ηράκλειτο αλλά και κλασική λογοτεχνία. Από τα πρώτα χρόνια της παρουσίας του στο Παρίσι, το ανήσυχο και ιδιαίτερο πνεύμα του δεν άργησε να ξεχωρίσει. Από το 1950 έως το 1957 εργάστηκε στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών της Γαλλίας, το περίφημο CNRS, ενώ δύο χρόνια μετά υποστήριξε στη Σορβόννη το διδακτορικό του πάνω στον Ηράκλειτο και τον Μαρξ, κείμενα που αποτέλεσαν δύο από τα τρία βιβλία της πρώτης του τριλογίας «Η εκδίπλωση της περιπλάνησης» (1961-1964). Το τελευταίο, μαζί με τις τριλογίες «Η εκδίπλωση του παιχνιδιού» (1969-1977) και «Η εκδίπλωση μιας αναζήτησης» (1969-1979) αποτελούν τους τρεις πυλώνες ενός πολυσχιδούς και, ακόμη και σήμερα, πρωτοποριακού φιλοσοφικού στοχασμού που έχει ως κεντρικό του άξονα την έννοια του παιχνιδιού και της στοχαστικής διερώτησης.

Από το 1962 μέχρι το 1973 δίδαξε φιλοσοφία στην Σορβόννη, ενώ από το 1956 ήταν συνεργάτης, συντάκτης κι αργότερα αρχισυντάκτης της επιθεώρησης Arguments (Επιχειρήματα) που είχαν ιδρύσει την ίδια χρονιά οι Εντγκάρ Μορέν και Ζαν Ντιβινιό. Παράλληλα, συνέστησε και διεύθυνε την ομώνυμη σειρά στις Εκδόσεις του Μεσονυχτίου, μέσα από την οποία έκανε γνωστά στη Γαλλία πολλά σημαντικά ονόματα της σύγχρονης σκέψης και στην οποία ενέταξε κι ο ίδιος τα περισσότερα από τα βιβλία του. Έχει επίσης μεταφράσει, από τα γερμανικά στα γαλλικά, σημαντικά έργα των Χάιντεγκερ και Λούκατς.

Το έργο του Αξελού, ιδιότυπο, μοναχικό και ηθελημένα «περιθωριακό», παρότι μεταφρασμένο σε δεκάξι γλώσσες, αποτελούμενο από 24 βιβλία και πλήθος άλλων κειμένων, είναι αδύνατον να συνοψιστεί σε μερικές φράσεις, τόσο εξαιτίας του όγκου του όσο κυρίως λόγω της θεμελίωσής του εκτός των γνωστών ιδεολογικών και φιλοσοφικών συστημάτων. Ο ίδιος όριζε τον εαυτό του ως «στοχαστή» ή «μεταφιλόσοφο», «έξω από όλα τα κυκλώματα ή τα αντικυκλώματα, που δεν προσπαθεί να ιδρύσει σχολές και να έχει οπαδούς», θεωρώντας την καθαυτήν φιλοσοφία ξεπερασμένη και απονεκρωμένη – όπως και κάθε κλειστό σύστημα σκέψης που αναζητά μία και μόνη «αλήθεια». Ο Ηράκλειτος, ο Νίτσε, ο Μαρξ και ο Φρόιντ, οι μεγάλοι ρομαντικοί ποιητές Ρεμπό και Χάιντερλιν, ο Ντοστογιέφσκι, υπήρξαν σταθεροί συνοδοιπόροι στους στοχασμούς του, που τείνουν συχνά, όλο και συχνότερα με την πάροδο των χρόνων, προς τη διατύπωση ποιητικών και ρηξικέλευθων ερωτημάτων, παρά στην αναζήτηση απαντήσεων.

Τα τελευταία τριάντα χρόνια σύντροφος της ζωής του ήταν η δημοσιογράφος, ευρωβουλευτής και πεζογράφος Κατερίνα Δασκαλάκη, η οποία και μετέφρασε στα ελληνικά σημαντικό μέρος του έργου του. Οι σχέσεις του με την Ελλάδα, λιγοστές μέχρι τη Μεταπολίτευση, αναθερμάνθηκαν τις τελευταίες δύο δεκαετίες, καθώς και οι σχέσεις του με την ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα η οποία άργησε να αναγνωρίσει το μέγεθος και την προσφορά του. Έτσι, το 1992 αναγορεύθηκε διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, το 2000 επίτιμος διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ενώ στις 5 Μαρτίου του 2009 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτωρ του τμήματος Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Αυτή ήταν η τελευταία φορά που ο Κώστας Αξελός επισκέφτηκε τη χώρα μας.

Από τις Εκδόσεις της Εστίας, που έχουν εκδώσει τα περισσότερα από τα έργα του, αναμένεται να κυκλοφορήσουν προσεχώς δύο ακόμη βιβλία του, το παλιότερο «Παιχνίδι του κόσμου» (1969), καθώς και το τελευταίο του «Αυτό που επέρχεται» (2009). Βιβλία με σκέψεις, ομιλίες ή συνεντεύξεις του κυκλοφορούν ακόμη από τις εκδόσεις Καστανιώτη, Νεφέλη, Εξάντας. Ας σημειωθεί ότι τα βιβλία που συνθέτουν τις τρεις τριλογίες του, τον κύριο δηλαδή όγκο του έργου του, είναι στο μεγάλο μέρος τους ακόμη αμετάφραστα. Η κηδεία του Κώστα Αξελού θα γίνει την προσεχή Πέμπτη, 11 Φεβρουαρίου, στο κοιμητήριο του Μονπαρνάς στο Παρίσι.

Η διαμάχη του με τον Σαρτρ

Γνωστή στους παρισινούς κύκλους είναι η αντίθεση του Κώστα Αξελού με τον Ζαν-Πολ Σαρτρ, τον οποίο κατηγορούσε για αναμάσημα ήδη γνωστών φιλοσοφικών σκέψεων, ενώ η μομφή που του απεύθυνε ο Γάλλος φιλόσοφος ήταν ότι εγκατάλειψε τον Κομμουνισμό. Από τα πιο γνωστά μεταξύ τους περιστατικά είναι αυτό που έλαβε χώρα στο Παρίσι το 1964, σε μια δημόσια συζήτηση που οργάνωνε η Ένωση Κομμουνιστών Φοιτητών με θέμα την εξουσία της λογοτεχνίας. Τότε, ο Ζαν Πολ Σαρτρ απαίτησε τη μη συμμετοχή του Κώστα Αξελού. 
Η απαίτηση αυτή του Σαρτρ, ενδεικτική της κακής σχέσης των δύο ανδρών, είχε ως αποτέλεσμα να αρνηθεί να συμμετάσχει στη συζήτηση και ο Κλοντ Σιμόν, ο συγγραφέας που δύο δεκαετίες αργότερα τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Η αντίθεση του Αξελού με τον Σαρτρ, παρότι συχνά αποδιδόταν σε διαφορές φιλοσοφικής και θεωρητικής χροιάς, ήταν ριζικά πολιτική, κι οφειλόταν στην ξεκάθαρη αντίθεση του Αξελού, όπως και πολλών άλλων γάλλων διανοητών (π.χ. Μπαρτ, Φουκώ), στον σταλινισμό. Είχε άλλωστε προηγηθεί η επέμβαση της Σοβιετικής Ένωσης στην Ουγγαρία το 1956, γεγονός ορόσημο που έκανε πολλούς κομμουνιστικές διανοούμενους να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους για τον «υπαρκτό σοσιαλισμό».

Βιβλιογραφία
(2009) Το άνοιγμα στο επερχόμενο και Το αίνιγμα της τέχνης, Νεφέλη
(2008) Συζητήσεις με φιλοσόφους, Μελάνι
(2007) Μαρτυρίες φοιτητικών χρόνων, Futura
(2005) Αινιγματικές απαντήσεις, Βιβλιοπωλείον της Εστίας
(2003) Αυτή η διερώτηση, Βιβλιοπωλείον της Εστίας
(2002) Η εποχή και το ύπατο διακύβευμα, Νεφέλη
(2000) Ο Μαρξ στοχαστής της τεχνικής, Καστανιώτη
(1998) Αυτοβιογραφικές σημειώσεις, Νεφέλη
(1998) Μεταμορφώσεις, Βιβλιοπωλείον της Εστίας
(1997) Γράμματα σ' ένα νέο στοχαστή, Εξάντας
(1996) Προς την πλανητική σκέψη, Βιβλιοπωλείον της Εστίας
(1993) Γιατί σκεφτόμαστε; Τι να πράξουμε;, Νεφέλη
(1992) Από το εργαστήρι της σκέψης, Βιβλιοπωλείον της Εστίας
(1992) Για μια προβληματική ηθική, Βιβλιοπωλείον της Εστίας
(1989) Ανοιχτή συστηματική, Βιβλιοπωλείον της Εστίας
(1976) Ο Ηράκλειτος και η φιλοσοφία, Εξάντας
Κώστας Κατσουλάρης

ΠΕΜΠΤΗ, 04 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2010
_____________________________